Dünya; birçok anlama gelen,

Batı ve Doğu olarak adlandırılan bir ayrım hattı içerir, hayali bir hat…

 

Takdir edersiniz ki;
bu kısa makalede, dünya tarihini ve bu ayrımın sürecini ele almam, sağlıklı olmaz ama
özetle, batı; Doğu’yu ve Güney’i sömürmek üzere örgütlenmiştir.

 

Kolonyal tavrıyla;
yüzyıllar boyunca, Güney ve Doğu’daki ülkelerin iliğini emmiş;

kendi zenginliklerini ve güçlerini ilerletmişlerdir.

 

“ORYANTALİZM” VE BATININ EGEMENLİK SAPLANTILARI

 

Filistin asıllı Amerikan filozof Edward Said;
1978’de yayınlanan ünlü kitabı Oryantalizm’de,

dünyadaki tarihsel ve sosyal akışa yön verecek ve

özellikle; Orta Doğu araştırmalarında,

bir devrim niteliğinde yeni bakış açıları getirecek fikirlerini

gündemin orta yerine bırakmıştır.

 

Okumanızı tavsiye ettiğim bu kitaptan, sadece; birkaç paragraf kullanacağım:

 

“(…) Düşünceleri, kültürü ve tarihi anlayabilmek,

derinlemesine inceleyebilmek için önce onların etki güçlerinin, 

daha doğrusu; güç biçimlerinin incelenmesi gereklidir.

 

Doğunun yoktan var edildiğine (ya da benim deyimimle Doğululaştığına) ve

bazı şeylerin, salt düşgücünün dayatmasıyla ortaya çıktığına inanmak

ikiyüzlülüktür, samimiyetsizliktir.

 

Batıyla Doğu arasındaki ilişki;
bir güç, bir egemenlik, karmaşık bir hegemonya ilişkisidir.

Ve K.M. Panikkar’ın, Asya ve Batı üstünlüğü konulu, klasik eserinde,

son derece isabetli bir dille belirtilmiştir. 

 

(…) Oryantalizmin stratejisi;

(Doğuya özgü yaşamı, kültürü ve tarihi araştırma eylemi, Doğuculuk)

bu esnek, konumsal üstünlüğe dayanmakta;

buysa, Batılıya elindeki görece üstün kartları Doğuluya kaptırmaksızın,

onunla sayısız ilişki biçimine girme olanağı sağlıyor.

 

(…) Oryantalizmin ortaya attığı politik sorular şunlar:

Oryantalistlere (Doğu uzmanları, araştırmacıları) özgü,

bu sömürgeci geleneği oluşturmak için

başka ne tür entelektüel, estetik, bilimsel ve kültürel enerjiler kullanıldı? 

Filoloji, sözlük yazımı, tarih, biyoloji, siyasal ve ekonomik kavramlar, edebiyat;
sömürgeci bakış açısının hizmetine nasıl girdi?

 

(…) Umudum;

kültürel egemenliğin korkunç yapısını tanımlamak,

özellikle eskiden sömürge olan toplumlara;
bu yapıyı benimsemenin ya da başkalarına dayatmanın

tehlikelerini, baştan çıkarıcılığını göstermek.

 

(…) Böyle bir incelemeyi mümkün kılan tarihsel koşullar oldukça karmaşık;

onları burada yalnızca başlıklar halinde sıralayabilirim.

1950’lerden beri Batı’da, özellikle; ABD’de yaşayanlar,

Doğu ve Batı arasındaki ilişkilerde; olağandışı, çalkantılı bir döneme tanık oldular.

Bildiğimiz Doğu’nun yanı sıra;

Rusya’yı da içine alan bu Doğu kavramı, tehlikeyi ve tehdidi simgeliyordu.”

 

Bana dönersek,
tam 40 yıl önce; Amerika’da, Kaliforniya’da yaşayan bir genç sanatçıydım.

Bu aktardığım hikayenin detaylarını,

yayınlanmış 32 kitabımın ikincisi olan, “Maymunların Resim Yapma Hakkı”nda da

veya otobiyografimin ikinci cildi, “Sonsuz Okyanus”ta bulabilirsiniz.

Ama; ben yine de burada, çok kısa olarak özetleyeceğim.

 

San Francisco Modern Sanat Müzesi (SFMoMA);
1984 yılında, dönemin önemli akımı Yeni Dışavurumculuk üzerine;

uluslararası bir sergi açıyordu.

 

Bu sergide benim de yer almam gerektiğini düşünen üniversitenin yetkilileri;

beni; müzenin bir asistan küratörü ile tanıştırdılar.

 

Küratörün gelip, eserlerimi görmesi lazımdı.

Müze ile yazıştık ve asistan küratör, bana bir yazı gönderdi:

 

“Müze müdürü ve küratörümüz Henry Hopkins’in,

sizin işlerinizi görmeye vakti yok.

 

Ancak; San Francisco Bölgesi’nde oturan

başka Orta Doğulu Yeni Dışavurumcu ressamlar tanıyorsanız;

belki onlarla, bir başka küçük sergi alanında;
bu başlıkla bir sergi açmayı deneyebilirsiniz.''

 

Yani özetle; adamın dediği şu oluyordu:

 

“Müze müdürümüzün;

sizden, eserlerinizin görsellerini bile istemeye niyeti yok.

 

Sizleri, ayrı bir ırk ve ayrı bir insan grubu olarak gördüğümüz için

kendi aranızda toplanıp, belki bir küçük sergi ile avunabilirsiniz. 

Teşekkürler, hayırlı işler.”

 

Irkçılık; bazen açık yapılır, bazen de böyle satır aralarında “efendice” gerçekleşir…

 

Serginin açılmasına daha on veya on bir ay vardı.

Kararımı aldım; bir manifesto yazıp, serginin açılışını basacaktım. 

Tek bir tereddüt taşımadan, yalnız eylemimi iyi organize ederek;
aynen planladığım gibi müzede serginin açılış gününü ve

ertesi gün yapılan uluslararası sempozyumu hazırladığım

kısa ve vurucu manifestoyla “bastım”.

 

“Hayat, hesaplı risktir” derdi sevgili babam.

O gün, Amerika’dan sınır dışı edilmek dahil;
her riski göze almıştım, çünkü;
haklı olduğumu ve bana sunulabilecek her ukalalığa karşı

kesin bir yanıtım olduğunu, çok iyi biliyordum; hiçbir tartışmadan korkum yoktu.

 

Cebimde belki yalnız 20 dolar vardı,

ama; o gün oraya benimle beraber gelen

bazı genç Amerikan sanat öğrencisi yakın arkadaşlarımın

dağıtımına yardım ettiği manifestomun, tarihe kalacağını biliyordum. 

 

Çünkü; ömrümde, daha sorumsuzca yazılmış bir ırkçı mektup;

ne görmüş, ne duymuştum.

 

Ama dediğim gibi, kendimden çok emindim ve o gün orada;
çektiğimiz fotoğrafların, dağıttığımız metnin, yapılan eylemin değerinin farkındaydım.

 

O gün, o coğrafyada;
Batı’nın iki yüzlülüğü, ırkçılığı, antidemokratikliği ve sahte tarih üretimi,

kayda geçmeliydi. 

 

Sempozyumda bulunan çeşitli dünyaca ünlü sanat tarihçileri,

daha sonra bana hak veren yazıları; dergilerde ve kitaplarda kaleme aldılar.

 

İNGİLTERE’DE 32 YIL SONRA YAYINLANAN KİTAP

 

2016 yılında; ünlü yayınevi Penguin Books,

Londra’da “Biz Neden Sanatçıyız?” (Why Are We 'Artists'?)

başlıklı bir kitap yayınladı.

 

İçinde, sanat tarihinin en önemli 100 manifestosu vardı.

Bunlardan biri de, benim o gün dağıttığım “San Francisco Manifestosu” idi.

 

Ayrıca, ne mutlu bize ki;
Türkiye’den bir de 1933’ten “d Grubu Manifestosu” vardı. 

 

Bu kitabın çıkmasından tabii ki; çok mutlu oldum,

yüzlerce gazete ve dergi bu eylemden söz etmişti ama;
bu kadar önemli ve kalıcı bir kitapta yer alması, ayrı bir keyifti.

 

Ama şaşırdım mı?

Hayır!

Dediğim gibi en büyük riskleri alırken;
27 yaşında da yazdıklarımın doğruluğundan emindim.

 

Batı; kendi çıkarları için

tarihi saptırmaya, tarih üretimini yalnız 4-5 Batı ülkesi etrafında limitli olarak yapmaya,

Güney ve Doğu pasaportlarına sahip insanları,

böyle bir üst düzey entellektüel buluşmada yok saymaya; fazlasıyla hazırdı.

 

Şanssızlıkları şuydu ki;
bütün bu önyargı dolu iki yüzlülükleri,

ırkçılıkları orada yüzlerine vurulmuş, kayda geçmişti.

 

BATI’NIN KANIKSANAN İKİYÜZLÜLÜKLERİNDEN BASİT ÖRNEKLER

 

Saymaya kalksak;
bırakın bir makalenin bir paragrafını,

tabii ki; ayrı kitaplar yazmamız lazım.

 

Ben burada, birkaç hatırlatma ile yetineceğim.

 

Mesela;
“Ermeni soykırımı iddiaları” ortaya atıldığında,

Türkiye’nin savlarını hiç dinlemeden, yargısız infazla, tamamen antidemokratik şekilde

Türkiye’yi mahkum edip (!) aleyhine kararlar çıkarıp; anıt-heykeller dikmek,

 

Mesela;

Kıbrıs’ta 1974’de Nikos Simpson’un yaptığı darbeyi olmamış sayarak;
sanki, Türkiye durup dururken bir gün adanın yarısını işgal etmiş gibi

uluslararası diplomaside, yüz kızartıcı tavırlara girmek, 

 

Mesela;
2003’de, sözde kitle imha silahları bulmak için Irak’a girmek ve

aradan geçen sekiz yıl ardından, hiçbir kitle imha silahı ipucu bile bulamadan; 

ama, 1.500.000 kişiyi katletmiş olarak; muzaffer bir şekilde (!) ABD’ye dönmek ve 

arkasından kuru bir özür bile dilememek,

Batı adaletinin ve “demokratik” bakış açısının, vazgeçilmez kolaycılığıydı. 

 

Mesela;
Ukrayna’ya karşı yapılan her saldırıyı görüp kınamak ve dünyaya duyurmak,

yer bu sefer Gazze ve saldıran İsrail olduğu zaman;
büyük bir sessizliğe ve körlüğe bürünmek,

terör örgütleriyle savaşmak ile

halka bomba yağdırmak arasındaki ayrımı da görememek demekti.

 

Sonuçta;

karşınızda anlı ve şanlı büyük Batı vardı ve

onların her durumu kendilerine uygun şekilde

hak ve hukuk kavramlarına adapte edebilecek

akıl almaz ustalıkta devlet adamları, medyaları ve hatta; filozofları vardı!

 

MERİH DEMİRAL OLAYI’NI ŞİMDİ DAHA İYİ ALGILADINIZ MI?

 

Batı’nın sanat tarihini;
kapalı kapılar ardında,

yalnız dört-beş büyük zengin Batı ülkesini ilgilendiren şekilde yazıyor olmasını eleştirdiğim

birçok, makale ve konuşmamda;
dünyada sporda bunun yapılamadığını,

uluslararası organizasyonlara her ülkenin katılmaya hakkı olduğunu ve

ortamın çok daha dürüstçe ve eşitlikçi bir şekilde geliştiğini anlattığıma,

rastlamış olabilirsiniz.  

 

Sonuçta, bugünlerde de açılan müze sergilerinde;
neredeyse hep aynı Amerikan, Fransız, Alman, İtalyan sanatçılara rastladığınızı

fark edebilirsiniz.

 

Büyük müzelerde açılan retrospektif dev sergiler,

dünyadaki hakkaniyete göre seçilmezler;

kapalı kapılar ardında, o büyük ülkelerin ticari galerilerinin de baskısıyla;
kültür bakanlıklarının prestij savaşları gerekleri doğrultusunda alınan kararlardır, bunlar.

 

Ama; futbolda, voleybolda, atletizmde, gülle atmada, basketbolda, teniste

ülkeler eşit haklarla katıldıkları elemelerle,

önemli uluslararası organizasyonları ya kazanırlar ya kaybederler;

ama her şey, hak ve hukuka uygun gelişir… zannederdik değil mi?

Her zaman değil! 

 

Fazla uzağa gitmeye gerek yok;
geçen hafta Hollanda’ya 2-1 yenildiğimiz maçta,

bildiğiniz gibi Merih Demiral yer alamadı.

Oynasaydı ne olurdu, bilinmez ama; bana sorarsanız, Hollanda kazanamazdı.

 

Neden oynamadı Merih Demiral?

Çünkü; kazandığımız Avusturya maçından sonra

sahada yapılan sevinç gösterilerinde, kurt işareti yapmıştı!

 

UEFA; hemen bunu fırsat belleyerek, soruşturma açtı ve

alelacele bir şekilde toplanan UEFA Disiplin Kurulu,

Merih Demiral’a iki maç ceza verdi.

 

Evet, önce; Türkiye’de gerçekten halkın büyük çoğunluğu, Merih Demiral’a kızdı.

Çünkü; böyle bir siyasi simgeyi,

maçtan sonra uluorta kullanarak milyonlarca insanın sevincine limon sıkmak,

anlamsız bir tavırdı.

 

Spor sahası, hiç kimsenin siyasi alanı değildi.

Buna; biz kızabilirdik, en ağır şekilde eleştirebilirdik,

gereksiz bir patavatsızlık diyebilirdik. Ama…

UEFA, kalkıp; bu fırsatın üstüne balıklama atlayarak,

buradan Türk takımına zarar vermek ve

bir maç önce yıldızlaşmış oyuncusunu sabote etmek için hemen devreye girmişti! 

 

UEFA’nın yaptığının adı; yine ırkçılıktı.

Maç sonrası ile ilgili haberleri izlerken veya UEFA cezasını okurken;
siz de bu ırkçılığı gördünüz ve tepki verdiniz eminim.

 

Peki; bu makalede okuduklarınızı alt alta koyduğunuzda ve

Merih’e verilen cezaya baktığınızda;
yine çok şaşırıyor musunuz, yoksa;

Batı’nın kendisine yakışan kendisinden beklenen o sünepe davranışı,

yine yüzü kızarmadan yapmasının, aslında; çok normal olduğunu görebiliyor musunuz?

 

Aynı UEFA;

Slovakya maçından sonra cinsel organını ısrarla,

seyircilere tepki olarak elleyen Jude Bellingham’e

basit para cezaları vererek onu aklarken,

maçlardan önce veya sonra dua eden veya istavroz çıkaran,

dini görüntüler sergileyen oyuncuları görmezden gelirken;
Merih Demiral, tabii ki büyük bir ceza alarak; turnuva dışında kalmalıydı! 

 

Çünkü; o kara kafalı ve Batı medeniyetlerinin dinlerinden birinden gelmeyen

bir meczup statüsündeydi onların gözünde!

 

Biraz daha gülmeye hazır mısınız?

UEFA Disiplin Kurulu’nun iki başkan yardımcısından biri,

kuyruk acısı taşıyan yendiğimiz Avusturya’nın temsilcisi,

bir diğeri de ertesi gün oynayacağımız Hollanda’nın temsilcisiydi! 

 

Sonuçta; müdafaamız, Demiral yokken; bunun bedelini ödedi.

Yenilen her iki golde de onun yokluğunu hissettik.

Hocamız ise; ikinci arada Hollanda hücumları akın akın üzerimize gelirken,

adeta; boks deyimiyle “grogi” oldu ve herhalde oyuncu değiştirme hakkı olduğunu unuttu,

başka türlü izah edemiyorum bu pasifliği!

Böyle aciz bir kararı, hiçbir hoca bilinçli almış olamaz!

 

Kısmet, hayatta her şey olabilir, bu da bizim başımıza geldi!

Maçtan sonra ağlayan futbolcularımıza, taraftarlarımıza,

televizyon karşısında depresyona giren milyonlara üzülüyorum.

 

Gerçekten, 1-0 galipken;
ikinci yarının başlarında iki veya üç oyuncu değişikliğine gidip,

taze kan ve nefes ile maça devam etsek;

üç gün sonra, İspanya’ya karşı finalde olmamız, işten bile değildi!

Hatta; bana sorsanız, ülkemizdeki başarı ve şampiyonluk açlığıyla, şampiyon bile olurduk!

Ama; tabii bunu söylemem çok kolay,

çünkü; nasıl olsa bu iddiam kanıtlanamayacak.

 

(Tabii bir nokta daha var:

2-1 kaybettiğimiz Hollanda maçında, bilmem fark ettiniz mi,

Mert Müldür’ün baldırına doğrudan basan Hollandalı'ya kırmızı kart verilmedi ve

yine Hollanda’nın ikinci golünden önce Mert Müldür‘e doğrudan faul yapan Hollandalı‘nın

bu ağır müdahalesi görmezden gelindi!

 

Artık detaylara girmiyorum nasıl olsa, işin iç yüzünü deşifre ettik!

Yani; ben size şampiyon olurduk desem bile;
siz, belki yine de bu gerçekler ışığında bana inanmamalısınız!)

 

Evet, Milli Takım’ımızın geleceği gerçekten parlak olabilir.

Ama; kesinlikle ağız birliği etmişçesine,

spor yazarlarının çoğunluğunun dediği gibi;

2032 yılı değil, 2026 ve 2028 yılına odaklanmamız lazım!

Çünkü; meşhur laflarımız var:

Sekiz yıla kim öle kim kala!

Aynı futbolcuların ve takım iskeletinin;
sekiz yıl sonra sahada olacağını beklemek için çok saf olmak lazım. 

 

Bu arada; turnuvanın en verimli ismi seçilen ve

büyük bir uluslararası yıldız haline gelen Ferdi Kadıoğlu’nun,

Türk Milli Takımı’nı seçmesinde; çorbada tuzum olduğu için çok mutluyum.

Ferdi bana, ayrıca; o günün hatırası olarak, imzalı kramponlarını hediye etmişti. 

 

OLİMPİYATLAR…

 

Temeli; milattan önce sekizinci yüzyılda Olympia’da gerçekleştiren, olimpiyat oyunlarının;

modern çağda tekrar devreye girmesi, 1896’da yaşandı.

 

1896 yılında bu başlangıcı Baron Pierre de Coubertin gerçekleştirdi.

 

Onun da tarihe kalan en önemli cümlesi, şuydu:

 

“Olimpiyatlar’da mühim olan kazanmak değil; yarışlara katılmaktır,
hayatta da mühim olan kazanmak değil; dürüstçe mücadele etmektir,

iyi savaşmak; zafer elde etmekten daha mühimdir.” 

 

Bu yazıyı, özellikle; olimpiyatların başlamasına az bir süre kala neden yazdım,

neden Merih Demiral olayı ile bütünleştirdim,

neden San Francisco Manifestosu’nu 40 yıl sonra tekrar gündeme getirdim,

eminim; parçaları birleştirip bunu çok iyi gördünüz.

 

Maalesef;
sözde en ileri, en medeni, en saygın, en akıllı, en okumuş,

en görgülü kesim olması gereken Batı’nın;
esasında, nasıl insan öğütücü bir canavara dönüşebildiğini,

hukuk ve demokrasiyi çıkarları için gözü kapalı katledebildiğini,

elinden geldiği gücünün yettiği yerde; tarihi kafasına göre yazdığını,

size hatırlatmak istedim.

 

Hem sanat tarihinde, neden bu kadar Batılı sanatçı yoğunluğu gördüğünüzü anlamanız için 

hem de ellerinden geldiği yerde, hala;
hakemli, dakikalı, kaideli yapılan spor temaslarında bile;
bu ırkçılıkları yapmak için maalesef; çifte standart kullanarak,

her an operasyona hazır olduklarını, tekrar hatırlatmak istedim.

 

İtiraf edeyim;
Olimpiyatlar’da gerçekten bu ırkçılıkların, bu önyargıların, bu fırsatçılıkların

çok daha az rastlanır hale geleceğini,

ırkçılığın bu evrensel kardeşlik buluşmasında yok olup gideceğine;

yine inanıyorum, inanmak istiyorum.

 

Batı; ister ağlasın ister zırlasın,

mesela; Afrikalı sporcu gelip, koşuyu üç saniye ya da 20 saniye önce tamamladığında

yapabilecek pek bir şeyleri kalmıyor!

 

Olimpiyatlar; ırkçılığın, doğal akışta en çok kaybolduğu ortamı yaratabiliyor…

Bu büyük buluşmayı lütfen; en az Avrupa Futbol Şampiyonası kadar izleyin,

dünyanın her yerinden gelmiş her farklı sporu yapan, binlerce kadın ve erkeğin

dürüstçe yarıştıkları bir müthiş ortamda yaşanacak rekabet ve keyif dolu anlar,

sizi şimdiden heyecanlandırsın.

 

Ülke olarak alacağımız madalyalarla,
kendi kulübümüzün sporcularının başarılarıyla,

bayrağımızın her fırsatta dalgalanmasıyla,

tabii ki; mutlu olalım, ama unutmayalım;

mühim olan katılmış olmak ve dürüstçe mücadele etmek!

 

Bu, sporda da siyasette de sanatta da böyle.

“Tek dişi kalmış canavar” Batı’nın;
kravatlı, güler yüzlü, medeni, okumuş yüzünün altındaki gizli ajanda;

sizin, etik değerlerinizi ve moralinizi bozmasın…

 

Ne zaman bilinçaltlarına yerleşmiş olan

bu ağır ırkçılık kalıntılarından kurtulurlar, bilmiyorum…

 

Belki yakında, kendi topraklarında küçük bir azınlık haline düştükleri zaman;
bu yaşanır…

Kimbilir? 

Yaşayan görür!