İzmir ve Ege Bölgesi’nde bir iş örgütü tarafından kurularak;
“İlk Düşünce Kuruluşu” ünvanını alan,

faaliyetlerine; 19 Mayıs 2019’da

Milli Mücadele’nin başlangıcının 100. yılına ithaf ederek başlayan EGİAD Think Tank,

Cumhuriyetimizin 100. Yılı'nda yayınlanan, İzmir Girişimcilik Araştırma Raporu ile

önemli bir gündem oluşturdu.

 

İlk raporunu

“EGİAD Çin Raporu –

Kuşak, Yol ve Saat Kulesi”

başlığı ile kamuoyu ile paylaşan

EGİAD, ikinci raporunu da;

“İzmir,

Girişimcilik Araştırma Raporu”

başlığıyla yayınlandı.

 

Raporun kamuoyuyla paylaşımı için

EGİAD Dernek Merkezi'nde

gerçekleşen toplantıya,

EGİAD Başkanı Alp Avni Yelkenbiçer

ev sahipliği yaparken;
raporun sunumunu,

Türkiye Raporu Direktörü Can Selçuki gerçekleştirdi.

 

Toplantının açılış konuşmasını gerçekleştiren

EGİAD Başkanı Alp Avni Yelkenbiçer, girişimcilik konusunun,

dünyadaki gelişmeler ile paralel olarak;
ülkemizde de 2010 yılından bu yana gündeme geldiğini hatırlatarak;

“Gerek kamunun, 

gerek özel sektörün,

gerekse sivil toplum örgütlerinin ilgisi girişimcilik alanına kaymıştır.

 

EGİAD da o dönemlerde buna kayıtsız kalmamış,

yaklaşık 13 yıldır, girişimcilik üzerine çalışmalar gerçekleştirerek;
bölgesinde öncü bir noktaya gelmiş ve adeta bir referans noktası olmuştur.

 

EGİAD Melekleri inisiyatifiyle de

bölgedeki tek melek yatırım ağı olarak;
girişimciliğin baştan uca her noktada gelişmesi için çalışmalar gerçekleştirmiştir.

 

Güncel rakamları vermek gerekirse;
bugüne kadar da 30 girişime, yaklaşık; 3.5 milyon dolar da yatırım yapmıştır” dedi.

 

EGİAD Melekleri Yatırım Ağı,

İzQ Girişimcilik Merkezi, İzQ İnovasyon Merkezi ile

İzmir’de girişimciliğin odak noktasında yer aldıklarını hatırlatan, Yelkenbiçer;

“İzQ Girişimcilik Merkezi,

fikir aşamasından globalleşme aşamasına kadar;
tüm süreçlerde girişimcilere

destek veren bir ortam sunan ve

girişimcileri tüm ekosistem aktörleri

kurumlar ile bir araya getiren bir merkezdir.

 

İzQ İnovasyon Merkezi ise;

inovasyon kapasitesi

yüksek, büyük ve orta ölçekli firmaların konumlandığı,

bu firmaların;

yolun başındaki girişimciler ile etkileşiminin

en üst düzeyde tutulduğu

bir merkez olarak konumlandırıldı.

 

İzQ’daki bu ortak vizyon da;

bizleri, İzmir Girişimcilik Araştırma Raporu’na getirdi.

Öncelikle; mevcudu bilelim,

girişimcilik şehirleri arasında Türkiye’de neredeyiz,

dünya’da neredeyiz tespitini yapalım ve

kentin tüm bileşenleriyle ortak vizyon doğrultusunda,

politika önerileri çerçevesinde, çalışmaya devam edelim” diye konuştu.

 

Girişimciliği; dernek olarak, çok önemsediklerine dikkat çeken Yelkenbiçer,

“Girişimciler tarafından yeni işler kurulması,

ülkemizi güvenli ve refah bir geleceğe taşıyacak en önemli unsurlardan biri.

 

Fakat; Türk toplumunun girişimci olarak yetişebileceği,

21. Yüzyıl yetkinlikleriyle dolu bir eğitim alması,

araştırma, geliştirme ve hayat boyu öğrenme olanakları bulabilmesi,

girişimci bakış açısının ve girişimcilik davranışlarının özendirildiği bir ülke olmamız da

bizi daha da güvenli ve daha da refah bir geleceğe taşıyacaktır.

 

Cumhuriyetimizin İkinci Yüzyılı'na girerken de,

hukukun üstünlüğünün tesis edildiği bir ortamda;

girişimcilerimiz ile ülkemiz yenilikçi teknolojilere imza atacak,

yeşil dönüşümü tamamlayacak,

dijital dönüşümde ve bilimsel gelişmede öncü olacak,

beyin göçünün önüne geçecek,

refahı daha adil dağıtacak,

toplumdaki tüm eşitsizlikleri ortadan kaldıracak.

Biz, buna yürekten inanıyoruz. 

 

Dilerim ki;
İzmir Girişimcilik Araştırma Raporu'muz,

bölgemize ve şehrimize faydası olacak adımların atılmasına, 

hayalimiz ve hedefimiz olan

İzmir’in dünyanın önde gelen girişimcilik merkezlerinden birisi haline gelmesine

vesile olur.” dedi.

 

 

Türkiye Raporu Direktörü Can Selçuki ise; İzmir’de herkesin aynı hedefe yürüdüğünü belirterek,

“Kamu ya da STK aynı hedefe yürümekte.

İzmir, ortak hedefe yürümekte her zaman.

İzmir’in bütün teknoloji startupları biraraya getirecek bir üst yapı oluşturması gerek.

İyi örnekleri ön plana çıkarıp, İzmir’in elçileri gibi çalışması lazım” dedi.

 

İzmir’in yeni bir merkez olacağına inancının olduğunu vurgulayan Selçuki,

“Dijitalleşme başlığında ise;
‘önümüzdeki altı ayda,

hizmet veya ürünlerimi satmak için

dijital teknolojileri daha fazla kullanacağım’

ifadesine, katılım oranları incelendiğinde;
yüzde 48’in olumlu beyanda bulunduğu gözleniyor.

 

Teknolojik start-up girişimcileri ile

yapılan görüşmelerde ise;

pandeminin olumlu taraflarına daha sık değinilmesi,

dikkat çekti.

 

Girişimlerini pandemi döneminde başlatanlar

dahil, olmak üzere;
katılımcıların neredeyse tamamı,

çevrimiçi iş görüşmeleri, toplantılar ve eğitimlerin faydasından bahsetti.

 

Bununla birlikte;

girişiminin büyüme göstermemesini,

pandemi dönemine bağlayanlar da oldu” değerlendirmelerinde bulundu.

 

Rapora İlişkin Detaylar

 

İzmir’deki girişimcilik ekosistemini analiz ederek,

şehrin ülke geneliyle karşılaştırmasını sunmayı amaçlayan rapor ile

dünya çapında uygulanan,

Global Entrepreneurship Monitor (GEM) raporunun metodolojisi;
İzmir’e uygulanarak,

hem İzmir’in girişimcilik ekosisteminin araştırılması,

hem de yıllara yayılan ölçümlerle

bu alanda Türkiye’ye örnek bir çalışma yapılması hedeflendi.

 

GEM’de mevcut olmayan bir bölümün de eklendiği raporda;
İzmir’deki teknolojik startup girişimcileriyle,

birebir yapılmış görüşmelerden beslenilerek;

İzmir startup ekosisteminin analizi gerçekleştirilmiş oldu.

 

GEM araştırmasının temelinde birbirini tamamlayan iki anket vardır.

Bunlardan ilki ve en kapsamlısı;
iş kuran bireylerin özelliklerinin, motivasyonlarının ve isteklerinin yanı sıra;
girişimciliğe yönelik sosyal tutumların analizini sağlayan, Yetişkin Nüfus Anketi’dir.

 

İGM bu anketin şehir bazında uygulanabilir kısımlarını alarak;

İzmir çapında 1012 katılımcılık bir örneklem ile tekrarlamıştır.

 

GEM’de kategorize edilen

‘Başlangıç Aşaması Girişimciler’,

‘Yeni İşletme Sahipleri’ ve

‘Yerleşik İşletme Sahipleri’ kategorileri; İGM’de de bulunup,

‘Girişim Yapmaya Niyetli Olanlar’ ve

‘Hiç Girişimde Bulunmamışlar’ şeklinde 2 analitik kategori daha hazırlanmıştır. 

 

Araştırmanın bu kısmında;
katılımcılara yeni bir iş kurmaya yönelik yaklaşımları,

geçmiş deneyimlerine dair değerlendirmeleri,

iş kurma motivasyonları, finansman kaynakları,

geleceğe bakış, dijitalleşme ve sürdürülebilirlik konuları üzerine sorular yöneltilmiştir.

 

Anket sonuçları, toplam örneklemin yanı sıra;
girişimcilik alt kırılımları da incelenerek, raporlanmıştır.

 

GEM’de olduğu gibi;

İzmir Girişimcilik Araştırması analizinin büyük bir kısmı da,

Başlangıç Aşaması Girişimciler ve Yeni İşletme Sahipleri’nin toplamına tekabül eden

Toplam Erken Aşama Girişimcilik Faaliyeti’nin

Yerleşik İşletme Sahipleri grubuyla karşılaştırması, üzerinden yapılmıştır.

 

İzmir Girişimcilik Araştırması’nın ikinci kısmı;

GEM’in Ulusal Uzman Anketi’ne benzer bir uzman anketine dayanmaktadır.

 

Ulusal Uzman Anketi’nde, en az 36 GEM onaylı ulusal uzman;
bir ekonomideki dikkatlice tanımlanmış girişimcilik ortamı koşulları hakkında,

çevrimiçi bir anketi tamamlamışlardır.

 

Bu anket; finansmana erişim, sosyal ve kültürel normlar gibi

Girişimcilik Çerçevesi Koşulları’nı belirlemek için kullanılır.

 

İzmir Girişimcilik Araştırması,

18 uzmanla yaptığı anket sayesinde;
İzmir için ulusal rakamlarla da karşılaştırılmış Girişimcilik Çerçevesi Koşulları’nı belirlemiştir.

 

Yetişkin Nüfus Anketi’nin sağladığı, mikro seviye çıktıların yanında;
Ulusal Uzman Anketi, girişimcilik hakkında makro seviyedeki

politikalar, finansman yapısı ve altyapı gibi alanlar hakkında bir perspektif sunmaktadır.

 

Son olarak;

dijital girişimler ve startup’ların

hem Türkiye, hem de dünyadaki artan öneminden hareketle;

GEM’de mevcut olmayan bir bölüm eklenerek,

İzmir’deki teknolojik startup girişimcileriyle birebir yapılmış görüşmelerden beslenen;

İzmir startup ekosistemi analizi yapılmıştır.

 

Araştırma kapsamında;
İzmir’de yaşayan 14 start-up girişimcisiyle,

Zoom uygulaması üzerinden yarı yapılandırılmış birebir görüşmeler gerçekleştirilmiştir.

 

EGİAD tarafından

İstanbul Ekonomi Araştırma’ya sağlanan iletişim bilgileri aracılığıyla katılımcılara ulaşılmış ve

Zoom toplantıları organize edilmiştir.

 

Görüşmeler; İstanbul Ekonomi Araştırma bünyesindeki

sosyolog ve antropologlar tarafından gerçekleştirilmiştir.

 

Bu üç kısımdan elden edilen sonuçlar ve

GEM 2021/2022’deki Türkiye ulusal profili ile yapılan karşılaştırmalar sonucunda;
İzmir’deki girişimcilik ekosisteminin gelişmesi için politika önerileri sunulmuştur.

 

Rapor sonucuna göre,
1012 katılımcıyla görüşülmüş olup;
yüzde 49 erkek, yüzde 51 kadın katılımcıyla biraraya gelinmiştir.

Katılımcıların yüzde 36’sı yüksek okul ve üzeridir.

Katılımcıların yüzde 38’i bir iş kurmayı düşünmemektedir.

Yüzde 30’u ise; gelecek 3 yılda bir iş kurma beklentisi içindeler.

Yüzde 12’si bir işi devretmiş ya da kapatmış bulunmaktalar.

 

Her 10 katılımcıdan 8’i,

yeni bir iş kurmanın bir yıl öncesine kıyasla daha zor; olduğunu düşünüyor.

 

İzmir’de iş kurmanın kolay olduğunu düşünenler, örneklemin %26’sını oluşturuyor.

Yüzde 69’u ise; İzmir’de iş kurmanın kolay olduğuna katılmıyor.

 

Yeni bir iş kurmanın bir yıl öncesine kıyasla;

daha zor olduğunu düşünenler; yüzde 79 olarak görünmekte.

 

Finansman kaynakları ve finansmana erişim başlığında katılımcıların %47’si

girişimini kurmak için öz kaynaklarını kullandığını ifade etmiştir.

 

Devlet fonları, yatırım fonları, melek yatırımcılar gibi kaynaklardan yararlanma oranı ise;
oldukça düşük görünmekte.

 

Katılımcıların %59 oranındaki çoğunluğu,

yeni bir işletme kurarken finansman; kaynaklarına erişim kolaylığını çok zor/zor olarak değerlendirmekte.

 

Yapılan birebir görüşmelerde ise;
teknolojik start-up girişimlerinin finansman olanaklarından haberdar olmakla birlikte,

bu olanaklara birtakım eleştiriler yönelttikleri görülmüştür.

 

Örneğin; İzmir’de yatırımcıların,

belirli sektörlere odaklanıp diğerlerini ihmal ettiği,

devlet desteklerinin sektör özelinde ihtiyaçlara hitap etmediği yönünde, yorumlar yapıldı.

 

Devlet fonları özelinde en sık yapılan eleştiri ise;
harcanan efor, maliyet ve elde edilen destek arasındaki orantısızlık oldu.

Pek çok kişi; bürokratik prosedürlerin zaman alıcı ve karmaşık olduğundan yakındı.

 

“Aldığım kalemin dahi hesabını vermem,

benim raporlama işlerimi uzattığı için ar-ge yapacak zamanım kalmıyor.”

(kadın, 24, metalurji mühendisi, biyoteknoloji sektörü)

 

Geleceğe Bakış başlığında ise;

“Önümüzdeki üç ay içerisinde, İzmir’de iş kurmak için iyi fırsatlar olacak” sorusuna 

yüzde 56 ile “Katılmıyorum” cevabı alınmıştır.

 

''Gelecek beş yılda finansmana erişimin kolaylığı hakkında beklentiniz nedir?'' sorusuna ise;

yüzde 36 ile “Daha zor olacak” cevabı verilmiştir.

 

Teknolojik start-up girişimcileri;
İzmir’deki ekosistemi çoğu zaman tümüyle yeterli değerlendirmezken,

özellikle ekosistemi uzun süredir tanıyan ve İzmir’de girişimcilik faaliyetlerini sürdürenler,

İzmir’in zaman içerisindeki gelişimine vurgu yapmaktadır.

 

Bazı katılımcılar,

İzmir’in yeni bir girişimci merkezi olma yolunda büyük bir potansiyel taşıdığına değinmişitir.

 

“İstanbul’daki ekosistem yavaş yavaş burayı tanımaya başlıyor,

İzmir’in ve Ege Teknopark’ın bunda çok büyük faydası var,

çünkü; güzel girişimler yer alıyor içinde.

 

Önceden bu girişimleri tanıtamıyorlardı,

ama; artık tanıtmayı da başarıyorlar.

 

Bu yüzden, İzmir’in artık yeni bir merkez olacağına inancım var. [...]

Burada, büyük şirketlerin yokluğu hissediliyor ama;
VC’ler buraya gelmeye ve çeşitli etkinlikler düzenlemeye başladı.”

(kadın, 27, fizik mühendisi, sağlık sektörü)

 

Dijitalleşme başlığında ise;

“Önümüzdeki altı ayda hizmet veya ürünlerimi satmak için

dijital teknolojileri daha fazla kullanacağım” ifadesine katılım oranları incelendiğinde;
%48’in olumlu beyanda bulunduğu gözlenmektedir. 

 

Teknolojik start-up girişimcilerinde ise;

daha yüksek nitelikli dijital beceriler gerektiren teknolojilerden sıklıkla bahsetmiştir.

(big data, bulut teknolojileri, yapay zeka gibi) 

 

Neden iş kurulduğuna yönelik alt başlıkta ise;

İş imkanları az olduğundan geçim sağlamak isteyenler yüzde 47’yi oluşturmakta.

Yüksek gelir elde etmek isteyenler ise; yüzde 32.

 

Kurduğumuz işlere ne oluyor? sorusuna ise;
“Geçmişte kurup kapattığım, sattığım veya devrettiğim işletme(ler) var” 

cevabı %39 oranında gelmiş bulunmakta.

 

İşletmesini kapattığını/sattığını/devrettiğini beyan eden katılımcılara

bu kararları altında yatan öncelikli sebep sorulduğunda da;
%30’luk bir oranla “İşletmem beklediğim ölçüde büyümedi”

yanıtının öne çıktığı gözlenmektedir.

 

İflas ise; katılımcıların %26’sı tarafından öncelikli neden olarak ifade edilmektedir.

Saydıklarımdan hangisi;
işinizi kapatmanızın/satmanızın/devretmenizin nedenini en iyi tanımlar? 

sorusunda ise;
“Kararımda pandemi koşullarının etkisi oldu” diyenler %56’ı ile başı çekmektedir.

 

Ankete katılan ve işini kapatan/devreden katılımcıların yarısından fazlası,

bu kararlarının pandemi koşulları ile ilişkili olduğunu ifade etmektedir.

 

Teknolojik start-up girişimcileri ile yapılan görüşmelerde ise;

pandeminin olumlu taraflarına daha sık değinilmesi dikkat çekmektedir.

 

Girişimlerini pandemi döneminde başlatanlar dahil olmak üzere;
katılımcıların neredeyse tamamı

çevrimiçi iş görüşmeleri, toplantılar ve eğitimlerin faydasından bahsetmiştir.

 

Bununla birlikte;

girişiminin büyüme göstermemesini, pandemi dönemine bağlayanlar da olmuştur.

“Pandeminin olumlu etkisi oldu, online görüşmeler oldu. İşler daha hızlı ilerledi.”

(kadın, 33, yüksek mimar, haritacılık-mimarlık sektörü)

 

"Biz 2020'de pandemiyle beraber kurulduk, bu yüzden büyüme gösteremedik."

(erkek, 28, yazılım mühendisi, otomotiv sektörü)