Virüs süreci esasen ezberlerin bozulduğu bir dönemi de beraberinde getiriyor. Elbette farklı bir üretim yapısı, farklı teknolojiler, yeni yaşam biçimleri hayatımıza girerken prova yaptı; yapıyor. Önümüzdeki dönemde de bu yapının daha çok doğalımız olduğunu görmeye devam edeceğiz.

Fakat son dönemde bu dönüşümü yine moda tabirle içini boşaltarak yorumlamaya çalışanları görmeye başladık. Bugüne kadar süreci hiç takip etmemiş; ucundan kıyısından duymuş, biraz da komplo teorilerine dayanarak meseleyi yorumlayanlar ‘önüne gelenin konuştuğu’ bir ortamı da yaratmadı değil.

Böylesi dönemler ürkütücüdür. Yanlış anlamayın ürkütücü olan virüs değil, Ondan daha kötüsü laf olsun diye yapılan konuşmalarla içi boşaltılan kavramlar. Bunun süreç ıskalamada önemli bir geleneğimiz olduğunu düşünüyorum.

Bu nedenle haftanın ilk günü virüsten arınarak, virüsün sonrasındaki ekonomik düzene mercek tutmak gerektiğini düşündüm. Elbette hayatımıza yeni teknolojiler ve bakış açıları gelecek. Ama bunların hiç biri şapkadan çıkan tavşan gibi oluşmayacak.

Belli bir sürecin yaşanacağı, adım adım geçilecek ve kendi içinde dengesini bulacak yeni bir ekonomik modelden bahsediyoruz. Fakat bunu dijitalleşmeyle beraber konuştuğumuz ‘insan devre dışı kalacak, her şeyi robotlar yapacak” seviyesizliğine de indirmemek gerekir.

Yeni dönemde yepyeni sektörlerle, üretim metotlarıyla, ürünlerle tanışacağız. Bunu hayata geçirecek yeni firmalar da olacak. Lakin meseleyi bir kırılma gibi algılamak doğru değil. Hiçbir sanayi devrimi, bir öncekini yok sayarak hayata geçmemiştir.

Süreç içinde sektörler ve iş modelleri farklılaşmış, ama işin sonunda temel prensipler aynı kalırken, iş yapış şekilleri farklılık göstermiştir. Şimdi birden bire eskimiş sektörler kavramı üzerinde tepinen bir grup ortaya çıktı.

Tarihin en eski çağlarından beri var olan dericilik, giyim, madencilik halen yaşamıyor mu? Neredeyse 12 bin yıllık geçmişi olan tarım ortadan kalkmış mı? Şu son yaşanan virüs olayı bile tek başına tarımın asla yok olmayacak bir sektör olduğunu bize kanıtlamadı mı?

Bu mesleklerin hepsi yaşamaya devam edecek. Tekstil yok olmayacak ama teknolojiyle bütünleşerek sağlık sektörüyle eş güdümlü hale gelecek. Madenler belki ağır kazı yöntemleriyle değil, öncesinde teknolojiyle sıfıra yakın hatalı sondajlarla hayatımızda yer alacak.

Ve tarım... Türkiye bir ekonomik paket açıkladı ve doğru düzgün tarıma yönelik bir çözüm yok. Kredi imkanı vermek, batmış bir işletmeye destek vermek değildir. Onun yeniden yapılanması, yarına taşınması, teknolojiyle, yazılımla birleştirilmesi gerekmektedir.

Bu nedenle ben geleceğin sektörlerine kafa yoran bir gazeteci olarak, halen yerli yazılım çözümleriyle güçlendirilmiş tarımın alternatifsiz öncelikli sektör olacağına inanıyorum. Yeter ki gereğini yapalım. Bu konuyla ilgili organize tarım, hayvancılık ve gübre bölgelerini içeren çözüm önerisini bir gün özellikle yazacağım.

Ama bugünün özel vurgusunu dağıtmadan şunun tekrar altını çizeyim. Elbette teknoloji gelişecek, yepyeni sektörler hayatımıza girecek ama mevcut sektörler yok olacak zannetmeyelim. Sadece iş yapış modelleri değişecek.

Ve en önemlisi, ne kadar ileri giderseniz gidin, tarım hep hayatımızda olacak. Artık sizce bilhassa tarımda ithalata bağımlı olmaktan vazgeçip, üretmeyi tekrar hatırlamak gerekmiyor mu?

cetinunsalan@yahoo.com