Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. Kuruluş yıldönümünde,

1 milyar dolarlık domates ve domates türevi ürünler ihraç etmeyi hedefleyen domates sektörü,

domates ihracatına getirilen yasakla, şoke oldu.

Türkiye gıda arz güvenliğinin sağlanması ve

deprem bölgesine gıda arzını sağlama gerekçesiyle;
taze meyve sebze sektörünün gözde ihraç ürünü domatese

14 Nisan 2023 tarihine kadar; Tarım ve Orman Bakanlığı’nın talebi üzerine;

yasak getirilmesine, Ege Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği’nden tepki geldi.

Taze domatesin;
2022 yılında 377 milyon dolarlık ihracat tutarıyla,

Türkiye’nin taze sebze ihracatında lider ürünü olduğu bilgisini veren

Ege Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği (EYMSİB) Yönetim Kurulu 

tarafından yapılan yazılı açıklamada;

“Domates ihracatına getirilen yasak;
hem ihracatçılarımıza, hem de üreticilerimize tamiri mümkün olmayan hasarlar verecektir.

Tüketicilerimiz; belki 1,5 ay göreceli olarak domatesi ucuza yiyebilirler,

ancak; vatandaşlarımız, domatesi seneye 100 liraya yemek durumunda kalabilirler” denildi.

Domates ihracatına getirilen yasak sonrasında;
üreticinin emeğinin karşılığını alamayacağı bir yola girildiğine temas eden

EYMSİB Yönetim Kurulu,

“Bu karar sonrasında;
üreticiler bankalardan aldığı kredileri geri ödeyemez konuma düşecekler.

Tüccarlarla yaptıkları sözleşmenin yükümlülüklerini yerine getiremeyecekler.

Seneye üretim yapamayacaklar.

Bu yanlış kararda ısrar edildiği takdirde;
önümüzdeki yıl, domatesi ithal etmek zorunda kalacağız” diye görüş bildirdi.

Türkiye’nin yıllık 14 milyon ton domates üretimiyle,

dünyanın en büyük domates üreticilerinden biri olduğuna yer verilen açıklamanın devamında

şu hususlar dile getirildi.

“Türkiye; 2022 yılında 526 bin ton karşılığı,

377 milyon dolarlık taze domates ihraç etti.

İhraç ettiğimiz taze domates, üretimimizin yüzde 3,5’u seviyesinde.

Hem iç piyasaya,

hem de ihracata yetecek üretimimiz var.

İhracat, tarım sektörlerinde regülasyon görevi açısından çok değerli.

Yasak kararı, piyasalarda psikolojik bir baskıya yol açacak.

Domates yanında,

sektörümüzün ihraç ürünleri kuru soğan ve patatese getirilen yasak;
donuk patates, donuk soğan ve domates salçasındaki kota uygulaması da yanlıştır.

Bu yanlış kararlardan vakit kaybetmeden dönülmelidir.”

İhracatçı firmaların,

alıcılarıyla yıllık kontratlar yaptığına temas eden EYMSİB Yönetim Kurulu;

“İhracatçılarımız, alıcılarının taleplerini karşılamak için

yıllık sözleşmeli iyi tarım uygulamalarına göre; üretim yaptırıyorlar.

600-700 civarında pestisite bakılan analizler yaptırıyorlar.

Milyonlarca dolar yatırım yapıyorlar.

Bir gece, sektörün gerçeklerinden uzak bir yasak kararı;

14 milyon ton üretimi,

yüzlerce ihracatçı firmamızın ve

yüzbinlerce üreticinin emeklerinin zayi olmasına yol açıyor.

Domates;
taze domates, kuru domates, soyulmuş domates, domates salçası, 

dondurulmuş domates, domates sosları ve ketçap, domates suyu olmak üzere;
2021 yılında; 729 milyon dolar,

2022 yılında 850 milyon dolar dövizi, ülkemize kazandırdı.

Domates ve domates türevi ürünlerin ihracatı,

1 milyar dolara koşarken; elinin kolunun bağlanması,

bu olumlu seyrin, büyük zarar görmesine yol açacaktır.

Bu geri gidişin önüne geçilmesi, uzun yıllar alacaktır” tespitinde bulundu.

“İhracata getirilen yasak ve kotalar, her zaman olumsuz sonuçlar doğurmaktadır”

diyen EYMSİB Yönetim Kurulu;
uçak krizi sonrasında,

Rusya Federasyonu’na domates ihracatında getirilen kotanın

Rusya’ya ihracatta büyük kan kayıplarına yol açtığını,

Rusya’ya 2021 yılında 68 milyon dolar olan taze domates ihracatının;
2022 yılında 33 milyon dolara gerilediğini,

2023 yılının ilk iki aylık döneminde,

Rusya’ya yapılan taze domates ihracatındaki düşüşün sürdüğünü;

2022 yılının Ocak-Şubat döneminde;
14 milyon dolar olan ihracatın, 11 milyon dolarda kaldığını,

Türkiye’nin; Rusya pazarındaki kan kaybını

Polonya, Romanya, Almanya ve Hollanda’ya ihracatını artırarak kapattığını,

domates ihracatına getirilen yasak kararının,

Türk domates ihracatçılarının başarılarını örseleyeceğini, ifade etti.

Türkiye; 2022 yılında, 53 ülkeye 377 milyon dolarlık taze domates ihraç ederken;
taze domates ihracatını 2021 yılına göre, yüzde 4 artırmayı başardı.

Domates ihracatındaki artış, 2023 yılında da sürdü.

Türkiye’nin 2022 yılının Ocak-Şubat döneminde 88 milyon dolar olan domates ihracatı,

2023 yılının aynı döneminde;

yüzde 44’lük artışla, 88,3 milyon dolardan 127,4 milyon dolara çıktı.

Rusya Federasyonu’na domates ihracatında kan kaybeden Türkiye;

Rusya pazarındaki kan kaybını,

Polonya, Romanya, Almanya ve Hollanda’ya ihracatını artırarak kapattı.

Polonya’ya, 2022 yılının Ocak-Şubat döneminde;
8,6 milyon dolarlık domates ihraç eden Türkiye,

2023 yılının ilk iki ayında Polonya’ya domates ihracatını

yüzde 167’lik artışla, 23,1 milyon dolara çıkardı.

Polonya bu performansıyla, domates ihracatında lider konuma yükseldi.

Türkiye, 2023 yılının iki aylık döneminde; Romanya’ya domates ihracatını

yüzde 54’lük artışla, 13,5 milyon dolardan 20,8 milyon dolara yükseltirken;
Romanya en çok domates ihraç ettiğimiz ülkeler listesinde, ikinci sıranın sahibi oldu.

Almanya, 2022 yılının ilk iki ayında;
Türkiye’den 7,9 milyon dolarlık domates ithal etmişken,

2023 yılının aynı döneminde,

yüzde 138’lik artışla, 18 milyon dolar Türk domatesi talep etti.

Almanya, domates ihraç edilen ülkeler listesinde, üçüncü sıraya yerleşti.

Türkiye’den 2023 yılının Ocak – Şubat aylarında,

Hollanda’ya yapılan domates ihracatı;
yüzde 89’luk artışla, 5,3 milyon dolardan 10 milyon dolara çıktı.