Stratejik Yönetim Danışmanı I Eğitmen I Yazar Canan Duman yazdı:

Teknoloji şirketleri; ekonomi ve gelecekteki mali belirsizlikle ilgili endişelere yanıt olarak,

çalışanlarını işten çıkarıyor ve işe alım süreçlerini donduruyor.

Peş peşe gelen bu haberler, ne anlama geliyor?

Yılın en büyük işten çıkarması

Facebook ve WhatsApp'ın ana şirketi Meta’nın, İcra Kurulu Başkanı Mark Zuckerberg;
iş dünyasına, şirketin dünya çapındaki personelinin yaklaşık %13'ünü işten çıkaracağını bildirdi.

Bu oranın, 11.000'den fazla çalışanı kapsayacağı tahmin ediliyor.

Mark Zuckerberg, Meta’daki işten çıkarmaların;
dijital reklam pazarının zayıflaması,

meta veriye geçişten kaynaklanan artan maliyetlerin kontrol altına alınması ve

ekonomik durgunluk nedeniyle yapıldığını açıkladı.

Zuckerberg, çalışanlara gönderdiği e-postada;

“Çevrimiçi ticaret; yalnızca önceki trendlere dönmekle kalmadı.

Aynı zamanda; makroekonomik gerileme, artan rekabet ve

reklam kaybı gelirimizin beklediğimden çok daha düşük olmasına neden oldu.

Kaybı üstleniyorum ve sorumluluğunu alıyorum” dedi.

Kararın açıklanmasının ardından, bazı liderler istifasını bildirdi.

Meta'nın işten çıkarma haberi;

Twitter'ın dünya çapında binlerce çalışanını işten çıkarmasından birkaç gün sonra, geldi.

Amazon, 10.000 çalışanla yollarını ayıracağını duyurdu

Küresel işten çıkarmalara bakılırsa;
Amazon da, tarihindeki en büyük işten çıkarmayı gerçekleştirecek.

Kısa bir süre önce, işe alımların dondurulacağını açıklayan Amazon,

büyük bir maliyet düşürme ve yeniden yapılandırma önleminin bir parçası olarak;
10.000 çalışanla yollarını ayıracağını duyurdu. 

Bu sayı, dünya çapında 1,6 milyondan fazla çalışanı olan Amazon iş gücünün,

%1'inden azını temsil ediyor.

Peki gerekçe ne?

Ekonomik durgunluk konusundaki belirsizlik ve operasyonları yeniden düzene sokma isteği… 

Personel alımını donduran,

işten çıkarma yapanlar listesine katılan bir başka şirket; Disney.

Disney, kısa süre önce hayal kırıklığı yaratan üç aylık gelir sonuçlarını bildirmiş;
şirketin hisselerinde keskin bir düşüş yaşanmıştı.

Tasarrufa gideceklerini açıklamıştı.

Dünyanın dört bir yanındaki diğer teknoloji şirketleri de

maliyet düşürme çabalarının bir parçası olarak;

binlerce işten çıkarma yapacaklarını duyurdu.

Netflix, Intel, Spotify, Salesforce, Snapchat, Microsoft, Philips gibi…

İşten çıkarmalardaki bu yılki artış, Silikon Vadisi ile sınırlı değil

Ayrıca; bankacılık tarafında,

İsviçre devi Credit Suisse Group; küresel çalışan sayısını 9.000 kişi azaltacak.

İşten çıkarmalar, daha çok yatırım bankacılığı ve finansman bölümlerindeki

genel müdürler tarafında olacak.

Dünyaca ünlü bankacılık firması Goldman Sachs ile Ford da,

'işten çıkarma' kervanına katılanlar arasında.

İşten çıkarmalarda bu sefer, beyaz yakalı çalışanlar daha fazla mı etkileniyor?

Beyaz yakalı resesyonu mu başlıyor?  

Ekonomistlere ve işe alım uzmanlarına göre;
daha önceki krizlerde inşaat işçileri, kamyon şoförleri gibi mavi yakalı çalışanlar,

işlerini ilk kaybedenler arasında olurdu.

Bu kez durum farklı…

Amerikan şirketleri, bu sefer;
orta düzey yöneticilere yönelik personel sayısını azaltmaya odaklanıyor.

Çünkü; birçok mavi yakalı endüstride, hala işgücü sıkıntısı var.

Zaten, sayıca yetersiz oldukları için işçi çıkaramayacak pek çok endüstri var.

Mavi yakalı işçiler, daha düşük maaş alanlar için

işten çıkarmalar daha az belirgin hale gelirken;
beyaz yakalılar için kaygı artıyor.

ABD’nin; "beyaz yakalı durgunluğuna" doğru gittiğine dair işaretler, güçleniyor. 

Pandemi;
pandemi öncesi günlerde var olan,

sürdürülemez iş modellerini ortadan kaldırıyor  

Son haftalarda, aralarında Walmart, Ford, Gap’in bulunduğu bir dizi şirket;

merkez ofislerindeki çalışanlarını, işten çıkarmayı planladıklarını açıkladı.

Ekonominin, salgından sonra toparlanmasıyla;
olabildiğince hızlı işe alım gerçekleştiren şirketlerin, artık orta düzey yönetici rollerinde;

ihtiyaç duyduklarından daha fazla kişiye, sahip oldukları belirtiliyor.

Hatırlayalım;
daha işten çıkarmalar başlamadan önce,

Elon Musk da, orta kademe yönetimi hedef almayı planladığını söylemiş;
"Kodlama yapan her bir kişi için, 'yöneten' 10 kişi var gibi görünüyor" demişti.

Artan faiz oranları ve düşen hisse senedi değerlemelerinin,

işten çıkarmalarda etkisi olduğu belirtilse de;
enflasyon, durgunluk korkularını artırmadan ve

şirketleri maliyetleri düşürmeye zorlamadan önce de;
birçok üst düzey yöneticinin yönetim kademelerini azaltmayı planladığı biliniyordu.

Çünkü; pandemide üst düzey liderler,

ekiplerin; yönetici desteği olmadan hızla stratejik ve operasyonel geçişler yapabildiğini gördü.

Bu durum, şirketleri yeniden yapılanmaya itti.

Yönetim zincirindeki işleri, azaltmaya teşvik etti. 

Bu tablo nasıl yorumlamalı?

Pandemi ve Rusya-Ukrayna savaşı, küresel enflasyonla sonuçlandı.

Bugün içinde bulunduğumuz tablo;
enflasyonist baskılara, durgunluk korkusuna rağmen,

kazançlarında kar açıklayan şirketlerin, işten çıkarmalarına işaret ediyor.

Bu durumda, önümüzde şu seçenekler olabilir mi? 

• İşten çıkarmalar;
pandemi sonrası fazla işe almanın ve

şirketlerin piyasa değerlerine inmeye çalışmasının, bir sonucu; olabilir mi? 

• Küresel büyük şirketler, zam beklemeden üretkenliklerine odaklanmaları için

çalışanlarına açık bir mesaj iletiyor; olabilir mi? 

• Şirketler;

yeniden yapılanmak,

yalın yapılar oluşturmak,

işin geleceğine hazırlanmak için bu yola başvuruyor; olabilir mi?

• Şirketler çok sayıda insan çalıştırdığı halde,

başarılı olmak için ihtiyaç duydukları becerilere sahip işgücüyle çalışmadıkları için

işten çıkarmaları seçmiş; olabilir mi?

• İşten çıkarmalar,

büyümeyi hizalamaya yönelik stratejik değişimin bir parçası olarak; tanımlanabilir mi? 

• Amaç;

araştırma ve geliştirmeye yatırım yapmaya devam edebilmek,

rekabeti sürdürebilmek,

kaynakları en önemli önceliklere göre düzenlemek; olabilir mi? 

• Şirketlerin maliyet yapısının;
geleneksel ve yeni rakiplere karşı rekabetçi olmasını sağlamak,

maliyet marjını iyileştirmek ve verimlilik yaratmak; olabilir mi? 

Belli ki; küresel işgücünü etkileyen süreç,

belirli ülkelerde, 2023'ün ilk çeyreğine veya ötesine uzanabilecek.

Teknoloji endüstrisi ile başlayan işten çıkarmalar,

diğer sektörlere bir miktar yayılma gösterebilecek.

Hangi amaçla, yapılırsa yapılsın;
şirketlerin, işi sürdürülebilir bir düzeye getirmek için büyümesi gerektiğinden;

bazı sektörlerde işten çıkarmalar, daha çok gündemi meşgul edecek. 

Belki de; ticari alacak sigortasında dünya lideri olan Allianz Trade’in,

son yayınladığı Küresel İflaslar Raporu’na göre;
enerji krizi, enflasyona odaklı faiz politikası ve müdahale edilemeyen resesyon;
iflas dalgasını tetikleyecek.

Bu nedenle önlemler peş peşe gelecek.

Rapora göre;
iki yıllık düşüşün ardından, küresel çapta ticari iflaslarda;
2022'de yüzde 10,

2023'te ise; yüzde 19 oranında, geniş tabanlı bir artış gerçekleşecek.

2023 yılında iflaslar;
Fransa'da yıllık yüzde 29 artışla 53 bin,

Birleşik Krallık'ta yüzde 10 artışla 27 bin, 

Almanya'da yüzde 17 artışla 17 bin,

İtalya'da ise; yüzde 36 artışla 10 bin 900 vakayı aşacak.

Önümüzdeki yıl,
Çin'de düşük büyümeyle birlikte;

parasal ve mali gevşemenin sınırlı etkisi nedeniyle, iflasların yüzde 15 artması beklenirken; 

ABD'de, parasal ve finansal koşulların sıkılaşmasının bir sonucu olarak;

yüzde 38'lik bir artış görülecek.  

Bakalım bu tablo, 2023’te çalışma dünyasını nereye götürecek?