Türkiye Hazır Beton Birliği (THBB),

ülkemiz ekonomisine önemli katkılar sunan hazır beton sektörünü

2022 yılı özelinde kapsamlı olarak analiz eden “Hazır Beton Sektör Raporu”nu yayımladı.

 

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK),

Merkez Bankası,

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) verileri ile

THBB üyelerinin, THBB dışındaki üreticilerin ve

tedarikçilerin sağladığı bilgiler ışığında hazırlanan rapor,

Türkiye ekonomisi, inşaat sektörü ve hazır beton sektörüne yönelik

detaylı analizler, değerlendirmeler ve projeksiyonlar içeriyor.

 

Türkiye’de standartlara uygun beton üretilmesi ve

inşaatlarda doğru beton uygulamalarının sağlanması için 35 yıldır çalışan THBB,

kalite, çevre, sürdürülebilirlik, iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarıyla

inşaat, hazır beton ve ilgili sektörlerin gelişimine büyük katkı sağlıyor.

 

Hazır beton sektörü, 2021 yılı resmî verilerine göre;
32 milyar Türk lirasını aşan cirosu,

37 bini aşan istihdam hacmi ve

yıllık 105 milyon metreküpü bulan üretimiyle;
Türkiye ekonomisi ve inşaat sektörü açısından çok önemli bir yerde duruyor.

 

Avrupa Hazır Beton Birliği'nin (ERMCO) 2021 yılı verilerine göre;
AB üyesi bütün ülkelerin toplam üretim miktarı 272,5 milyon metreküp iken,

Türkiye tek başına 105 milyon metreküp beton üretmiştir.

 

Bu üretim miktarıyla Türkiye,

AB ülkeleri arasında birinci ülke konumunda yer alıyor. 

 

Hazır beton sektörünün,

inşaat sektörüne ve buna bağlı olarak ülke ekonomisine sağladığı büyük katkı;

inşaat sektörünün en temel kolu olduğunu, gösteriyor.

 

2021 yılının ilk iki çeyreğinde büyüme performansı sergileyen inşaat sektörü;
2022 yılının son çeyreğine kadar küçülmüştür.

 

Bu dönem sürecinde;
GSYİH ile inşaat sektörü büyümesi arasında ciddi bir makas oluşmuştur.

 

2022 yılının;
ilk çeyreğindeki %7,5'lik daralmayı,

ikinci çeyrekte %10,7'lik ve

üçüncü çeyrekte %15'lik daralma izlemiş;

son çeyrekte ise; baz etkisinden kaynaklanan %2'lik bir büyüme görülmüştür.

 

Son 10 yılda;
Türkiye ekonomisinin bileşik yıllık büyüme oranı %5,25 olarak gerçekleşirken,

bu oran inşaat sektöründe %1,1 olmuştur.

 

İnşaat sektörünün uzun süredir kırılgan yapısı devam etmektedir.

2016 ve 2017 yıllarında %8-9 civarında olan inşaat sektörünün GSYİH içindeki payı

son 5 yılda düşüş eğilimine girmiş ve 2022 yılının son çeyreğinde %4,9 olmuştur.

 

2022 yılı,

konut satışları açısından; rekor bir yıl olan 2020 yılına ve

benzer bir tablonun yaşandığı 2021 yılına oldukça yakın bir seviyede tamamlanmıştır.

 

2022 yılında;
yaklaşık 1,5 milyon konut satışı, %18,9 ipotek oranı ile gerçekleşmiştir.

Bir önceki yıla göre; hem ilk, hem de ikinci el konut satışları ve ipotekli satış oranı

neredeyse aynı düzeyde gerçekleşmiştir.

 

2022 yılını, son altı yılın performans kıyaslamasında öne çıkaran veri ise;
ilk el konut satışlarının en düşük seviyede gerçekleşmiş olmasıdır.

 

11 ili etkileyen Kahramanmaraş Depremi sonrasında;

bölgedeki yeniden yapılaşma sürecinin maliyeti,

45 milyar dolar olarak öngörülmektedir

 

Strateji ve Bütçe Başkanlığı'nın raporuna göre;

deprem bölgesinde planlanan 405.505 konuta ilave olarak,

83.149 köy evi inşa edilecektir.

 

Köy evlerinin güvenli, sağlıklı, özgün mimariye uygun şekilde,

ahırı ve bahçesi ile birlikte inşa edilmesi planlanmaktadır.

 

Planlanan 405.505 konutun inşaat maliyetinin

arsa bedeli hariç; 608,3 milyar TL (32,2 milyar dolar) olacağı hesaplanmıştır.

Köy evlerinin yaklaşık maliyeti ise; 192,7 milyar TL (10,2 milyar dolar) civarında belirlenmiştir.

 

İnşaat ve yıkıntı atıklarının

deprem bölgesinden bertaraf alanlarına götürme ve

bertaraf etme maliyetinin yaklaşık 41,85 milyar TL (2,22 milyar dolar) olacağı tahmin edilmektedir.

 

Dünya Bankası'na göre;

Türkiye'de tüm binaları güvenli hâle getirmenin maliyeti, yaklaşık 465 milyar dolardır.

 

Deprem bölgesi dışında, özellikle;

İstanbul, İzmir, Adana, Bursa gibi büyükşehirlerde de

eski binalardan yeni binalara taşınma talebinin artması,

mevcut yapıların güçlendirilmesi ve kentsel dönüşümün hızlanması da beklenmektedir.

 

Güçlendirme ve yenileme ihtiyaçlarının karşılanması,

inşaat malzemelerinde ilave talep yaratacaktır.

 

Özellikle; mega bir şantiyeye dönecek deprem bölgesindeki hızlı inşaat süreci,

yapı malzemesi üretimini etkileyecektir.

 

Yoğun talep,

bazı malzemelerin ihracatının yavaşlamasına neden olacaktır.

 

Depremzedelerin başka şehirlere göç etmesi;
bu şehirlerde de yeni bir konut talebinin oluşmasına ve

konut piyasasının hareketlenmesine neden olacaktır.

 

Kentsel dönüşümü teşvik edecek ve kolaylaştıracak mevzuat değişikliği ve

yürürlüğe giren Yeni Konut Finansman Programı ile

dönüşümün hızlanması beklenmektedir.

 

Hazır Beton Sektörü Raporu ile ilgili değerlendirmelerde bulunan

Türkiye Hazır Beton Birliği (THBB) Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Işık,

“Daha önceki yıllarda;
çimento iç satışı ve hazır beton imalat endeksi verileri ile uyumlu olan 

sektör araştırması sonuçları, 2022 yılında ayrışmıştır.

 

THBB tarafından yapılan sektör araştırması sonucunda;
hazır beton sektörünün 2022 yılında;
%0 - %5 arasında bir büyüme gerçekleştirdiği tahmin edilmektedir.” dedi.

 

2023 yılı ile ilgili değerlendirmelerini de paylaşan Yavuz Işık,

“2023 yılında hazır beton sektörünün;
kötümser senaryoda %5 oranında küçüleceği,

iyimser senaryoda ise; %10 kadar büyüyebileceği tahmin edilmektedir.” dedi.

 

Sektörün kapasitesiyle ilgili bilgiler veren Yavuz Işık,

“Sektörel kapasite araştırmamıza göre;
Türkiye'de hazır beton santral kapasitesi farklı senaryolar kapsamında;
en düşük 225 milyon m3 ve

en fazla 343 milyon m3 olarak, tespit edilmiştir.

 

Toplam 18.500 adet transmikserin kapasitesi ise;

en düşük 178 milyon m3,

en fazla 305 milyon m3'tür.

 

Mobil pompa kapasitesinin ise; 110 milyon m3 olduğu öngörülmektedir.

 

Türkiye'de hazır betonun yaklaşık %80 oranında pompa ile döküldüğü öngörülürse;

operasyonel kapasite 137,5 milyon m3 olmaktadır.” dedi.

 

Yapı Denetim Sistemi kapsamında;
T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nın

beton kalite takibi uygulaması olan Elektronik Beton İzleme Sistemi'nin (EBİS)

genel olarak; Türkiye’de beton kalitesinin daha da yükseltilmesi ve

sektörümüzde haksız rekabetin azaltılması için

önemli bir fırsat olduğunu düşündüklerini vurgulayan Yavuz Işık,

“Buradaki tek çekince;

çok hassas bir şekilde yapılması gereken

numune alımı, saklanması, bakımı ve test edilmesi gibi süreçlerde yapılabilecek hataların,

ürünün uygunsuz olarak raporlanması ve üreticinin mağduriyetine sebep olması.

 

Mevcut aksaklıkların,

Bakanlığımızın iradesi ile kısa sürede giderileceğine inancımız tamdır.

 

Hem bu konuda, hem de bölgeler bazında

beton üreticilerinin sorunlarının çözümüne yönelik

THBB-Bakanlık iş birliği mekanizmasının güçlenmesini önemsiyoruz.

 

Bu doğrultuda;

ülkemizde beton kalitesine katkı sağlayacak çalışmaların 

etkin ve hızlı bir şekilde uygulamaya alınmasında ve

T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve ilgili kamu kurumları ile

sektör arasında doğru veri akışının sağlanabilmesinde bir köprü vazifesi görmek için

bütün beton üreticilerinin THBB üyesi olmaları, son derece kritiktir.

 

Bu konuda; 

Bakanlık yetkililerimizin yönlendirmeleri,

oldukça etkili ve faydalı olacaktır.” diye konuştu.

 

Son birkaç yılda İzmir, Elâzığ ve Düzce'de can kaybına neden olan depremlerde,

yapı denetimine tabi olmuş ve hazır beton kullanılmış hiçbir yapının

ciddi yapısal hasar görmediğine dikkat çeken Yavuz Işık,

“2023 yılının Şubat ayında yaşanan Kahramanmaraş Depremi'nde ise;

yıkılan binaların %97'sinin 2000 yılından önce inşa edildiği,

%3'ünün ise; 2000 sonrası inşa edildiği tespit edilmiştir.

 

Bu %3'lük göreceli yeni binaların bir kısmı,

yapı denetimi hizmeti almamıştır, ancak; yine de

sayıca azımsanmayacak düzeyde

yapı denetime tabi olmuş binanın da yıkıldığı, bir gerçektir. 

 

Bu da, denetim süreçlerinde en ufak zafiyetin ve ihmalin olmaması gerektiğini,

aksi durumda; acı tabloların ortaya çıkabileceğini göstermektedir.” dedi.

 

Hazır betonda zorunlu bir denetim olmadığı yıllarda bile;
THBB tarafından 1995 yılında kurulan KGS (Kalite Güvence Sistemi) ile

üye firmaların denetlendiğini ve gerektiğinde üyeliklerinin askıya alınabildiğini vurgulayan Yavuz Işık,

“THBB üyesi olmanın şartı, tüm tesislerin KGS belgesine sahip olmasıdır.

Bu konuda çok uzun yıllar önce inisiyatif alan ve örnek olan THBB,

hazır betonun kalitesi için 1988 yılından beri, büyük emek sarf etmektedir.

 

Bu nedenle,
THBB'nin; sadece sektörel bir dernek olarak değil,

aynı zamanda; üyelerinin kaliteli beton üretimini garanti altına alan 

düzenleyici bir yapı olarak görülmesi de gerekmektedir.

 

Türkiye'deki bütün hazır beton üreticilerinin

THBB çatısı altında toplanmasına zemin hazırlayacak altyapının sağlanması üzerinde,

düşünülmeli ve çaba sarf edilmelidir.” diye konuştu.

 

Güncel Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği’ne göre;
yapılarda taşıyıcı olarak;

en düşük C25/30 sınıfında hazır beton kullanılması gerektiğini belirten Yavuz Işık,

dayanıklılık açısından, özellikle donatı korozyonu değerlendirildiğinde;

bu beton sınıfının, geçirimsizlik bakımından yeterli olmadığı gözlenmektedir.

 

Yurdumuzda, özellikle hazır beton sektöründeki teknolojik gelişmeler de düşünülerek;
söz konusu su/bağlayıcı oranı ve

minimum bağlayıcı dozajı sınırlandırmalarının sağlanabilmesi için

asgari taşıyıcı beton sınıfının C30/37 düzeyine çıkarılması ve

bu sınıftan daha düşük betonların,

deprem bölgelerinde kullanılmasına izin verilmemesi gereklidir.” dedi.

 

2022 Yılı Hazır Beton Sektör Raporu’na;
Türkiye Hazır Beton Birliği web sitesinden ulaşabilirsiniz.