Cüzdanda para değil, borç limitleri dolaşıyor;

herkes orta sınıf sanıyor ama; aslında, ‘borç sınıfı’na terfi etmiş durumda.

 

Türkiye’de artık kimse “nakit mi kart mı?” diye sormuyor.

Çünkü; nakit, nostalji oldu.

Cüzdanlarda, para değil; kartlar var.

Hatta; çoğu zaman, cüzdan da yok;

telefon ekranına kaydedilmiş sanal kartlarla yaşıyoruz.

Vatandaş, maaşını bankadan değil; bankanın dijital ekranından görüyor.

 

BKM’nin Temmuz 2025 verilerine bakalım:

Türkiye’de toplam kart ödemeleri 2 trilyon 163 milyar lira.

Bunun 1 trilyon 844 milyar lirası kredi kartıyla yapılmış.

Yani; her 100 liralık harcamanın 85’i, borçla yapılmış.

Taksitlerle bölündüğü için kimse fark etmiyor;

ama, gerçek şu: maaş daha hesaba yatmadan, çoktan harcanmış.

 

Kart sayıları ise adeta Guinness rekoru gibi:

136,7 milyon kredi kartı,

215,5 milyon banka kartı,

92,2 milyon ön ödemeli kart.

Toplamda 444 milyon kart.

Türkiye’nin nüfusu 85 milyon.

Yani; kişi başı ortalama 5,2 kart. Bebeğiyle, yaşlısıyla…

Dünyada, böyle bir “plastik yoğunluğu” çok az ülkede var.

 

Bu hikâyenin kökleri, 90’lara uzanıyor.

1990’ların sonunda, Türkiye’de kredi kartı sayısı 5 milyon civarındaydı.

2001 krizi patladığında; vatandaşın borcu sınırlıydı, çünkü; kartı yoktu.

O yüzden, kriz en çok bankaları vurdu.

2008 küresel krizinden sonra; bankalar, kart dağıtmayı milli spor haline getirdi:

“Hoş geldiniz, limitiniz 10 bin lira.”

O dönemde kredi kartı sayısı 40 milyonu geçti.

2018 kur şoku sonrası ise; kart sayısı 70 milyona dayanmıştı.

Bugün, 136 milyon kredi kartı var; yani, 7 yılda neredeyse iki katına çıktı.

 

Borç miktarı da astronomik.

2002’de kredi kartı borçları toplam 4 milyar TL’ydi.

2010’da 45 milyar TL’ye çıktı.

2020’de 110 milyar TL.

Bugün? 1,8 trilyon TL sadece kredi kartı harcaması.

Yani; 20 yılda borç 450 kat büyüdü.

Aynı dönemde, asgari ücret kaç kat büyüdü?

50 kat.

Matematik ortada: borç, maaşı sollayıp gidiyor.

 

İşin en ironik tarafı şu:

Türk halkı, borçlanırken bile; gururlu.

Bankanın “limitinizi artırdık” mesajını, bir ödül gibi görüyor.

Maaş, 22 bin lira ama; kart limiti 50 bin.

Vatandaş, kendini orta sınıf sanıyor,

oysa aslında; “borç sınıfı.”

Ekonomik kimlik kartı: kredi kartı.

 

Peki, bu neden önemli?

Çünkü; kartla yapılan her harcama, enflasyonu da şişiriyor.

Vatandaşın borçla yaptığı tüketim, piyasada “talep var” algısı yaratıyor.

Devlet KDV ve ÖTV topluyor, bankalar faiz geliri kazanıyor.

Yani; sistem üçlü mutabakatla işliyor:

vatandaş borçlanıyor, devlet kazanıyor, banka seviniyor.

Ay sonunda ise; vatandaş faturaya bakıp şok oluyor.

 

Tarihsel kıyasa gelelim:

1994 krizinde insanlar maaşlarını çek defterleriyle harcıyordu,

sonra karşılıksız çekler patladı.

2001’de döviz borcu yüzünden şirketler battı.

Bugün 2025’te, bireyler kredi kartı borcu sayesinde; ayakta duruyor.

Yani; 30 yılda değişen tek şey, krizin aktörü:

önce şirketler battı, şimdi bireyler borca battı.

 

Vatandaşın günlük hayatına bakınca, tablo daha net.

Pazara giden anne, 500 liralık alışverişi 3 taksite bölüyor.

Çocuk, okul çantası istiyor; baba, “kartla hallederiz” diyor.

Elektrik faturası bile; artık taksitli ödeniyor.

Türkçe’de en çok kullanılan cümlelerden biri haline geldi:

“Asgarisini ödeyeyim yeter.”

Oysa; asgari ödeme, faiz çarkının en tatlı tuzağı.

 

Sonuç?

Türkiye bugün, gerçek anlamda bir Plastik Para Cumhuriyeti.

Vatandaşın yaşam standardı, maaşıyla değil; kart limitleriyle ölçülüyor.

Ekonomi büyüyor gibi görünüyor, çünkü; herkes borçla tüketiyor.

Ama; bu büyüme bir illüzyon: vitrin ışıl ışıl, kasa boş.

 

Ağustos 2025’in özeti şu:

Kart borçları trilyonları aştı, ama; sofradaki tabak hâlâ eksik.

Plastik var, para yok.

 

 

sezerkoyun@cratone.com