Güneydoğu bölgesi olarak mozaik kalitesi açısından dünyada birinciyiz…

Bugün ülkemizin en büyük müze kopmleksi durumundaki Urfa Arkeoloji ve Haleplibahçe Mozaik Müzeleri 2015 yılında hizmete açıldı. Geçen yazımda tanıtmaya çalıştığım Urfa Arkeoloji Müzesi binasının hemen yakınında bulunan Haleplibahçe Mozaik Müzesi orijinal buluntu alanının üzeri örtülmek suretiyle oluşturulduğundan çok özel bir alan.

Mozaikler 2006- 2009 yıllarında Amazonlar Villası, Hamam ve Geometrik Villa’ya ait olarak bulundular. Balıklıgöl’ün kuzeyinde yer alan bu alan antik Edessa’ya (Urfa) dahil bir bölüm olarak dikkat çekmekte. Genellikle de MS 5-6.YY’a tarihlenmekteler.  

Saray, simetrik yerleştirilen iki iç avlu arasında yer alan dikdörtgen planlı büyük bir salonun etrafına sıralanan odalardan oluşmakta. Koridor mozayiğinde  Akhilleus’un bebekliğinden Truva Savaşı’na gidişine kadar geçen süre sahnelemiş.  Ana salonunun taban mozaiği Argos ve Ophora figürleri, avlanan soylu figürü, kuşlar ve bitkisel desenlerle bezenmiş. Çalışma odası şehrin koruyucu tanrıçası Ktisis’e ayrılmış. Ayrıca dinlenme odası “zebra ve zenci” betimli, konuk odası ise Amazonların avlanmasının tasvir edildiği mozaiklerle döşelidir. Şunu da belirtmeliyim ki, bu odadaki mozaik; dört Amazon kraliçesinin Hellence isimleriyle aynı panoda betimlendiği tek örnek olması açısından da çok önemlidir. Dünyada “Haleplibahçe Mozağiyi” olarak tanınmaktadır.

Haleplibahçe’deki mozaiklerin deseni, bitkisel, geometrik ve figürlü bezemelerden oluşmaktadır. Villalardaki figürlü ve  geometrik desenli, hamamda ise bitkisel ve geometrik desenli olan bezemeler sadece tasvir değil, teknik özellikleri ile de göz kamaştırmakta.

Dünyada birim alana en çok mozaik düşen döşemeler burada ve Diyarbakır Zeugma’da bulunmakta. 10 cm2’de 490 tessera müthiş bir adet. Yani birim alana düşen bu sayı işçiliğin ne kadar özenli olduğunu da göstermekte.

Düşünün 10 cm2’de 490 tessera yani küp şeklindeki küçük mozaik parçaları.

Sanatsal/Estetik tasarım ve uygulamayı yapan sanatçı ile ve bu süslemelerin oluşma iradesi içinde olan siyasi erk aslında ne kadar da büyük bir uyum içinde.

Güçlü Roma Urfa’da da en büyük “sanat hamisi” olmayı başarmış…

İşte tüm bu özellikler Haleplibahçe mozaiklerini (Zeugma Antik Kenti ile birlikte) dünyada 1 numaraya yükseltmiş durumda.

Sergileme alanı da en az mozaikler kadar başarılı…

Yelda YALAMAN

Sanat Tarihi Uzmanı

yalamanyelda@hotmail.com