Korona kaynaklı ekonomilerde ortaya çıkan sıkıntılar, elbette fırsatçıları da beraberinde getirdi. Ortaya çıkan diyorum; çünkü zaten sağlıksız ve sorunlarını öteleyen bir ekonomi fotoğrafı, virüsler birlikte tetiklenerek önümüze geldi.

Yani tüm sorunların virüsten kaynaklandığını düşünmek, virüsten kaynaklanan problem olmadığını düşünmek kadar sakat bir düşüncedir. Velhasıl kelam işin özüne dönersek virüsle birlikte ortaya çıkan fahiş fiyatlar da ekonomi yönetiminin merceğine takıldı.

Bu konuyla ilgili arttırılan tedbirler ve denetimler, eminim ki sonuç verecektir. Fakat burada da yorumu yaparken toptancı bir zihniyetle kanaat getirmekten korkarım. Yani her zamlanan ürünün sektörünü de fırsatçı diye nitelendirmek doğru değil.

İktisadın değişmez kurulu olan arz / talep dengesizliğinin fiyatlara etki edeceğini biliyoruz. Belki de gerçekten yoğun talep ve var olmayan ürünler nedeniyle bu artışın yaşanmış olma ihtimali de var. Yine hammadde tedarik sorunun yarattığı etkiler de görülebilir.

Bu işi fırsata çevirenler olabileceği gibi, iktisadi sonuçlar dolayısıyla fiyatları artan ürünleri hizmete sunanları da dikkate almalıyız. Gerçekçi bir denetim ve analiz yapılmadan da hiçbir sektöre suç isnat etmemek gerekir.

Fakat işin bir boyutunu daha konuşmakta yarar var. İTO Başkanı Şekib Avdagiç, ürün sıkıntısı olmadığını ve stoklarda yeterince mamul olduğunu belirtti. Esasen TOBB 81 ildeki oda ve borsalarına bu konuda disiplin kurallarını yetirme getirme maddesini taşıdı.

Bu kapsamda İSO Başkanı ve İTO Başkanı da son derece duyarlı bir biçimde açıklamalarını yaptılar. Öncelikle bu hassasiyetlerinden ve sorumlu tavırlarından dolayı kendilerini tebrik ediyorum.

Fakat bu açıklamada virüsten bağımsız takıldığım bir konu var. Şu an stoklarımız var ve bu sayede fırsatçılara da geçit verilmeyecek. Ama bir an için virüs ile ilgili bir sorun yaşanmadığını düşünün.

Stok maliyetinin ciddi bir kalem olduğunu ve firmaların sermaye yapılarını hırpaladığını düşünürsek, ‘her şey normal iken bu stok neden yapıldı’ sorusunu da atlamamamız gerekiyor. Çünkü hafif de olsa sanayideki ivmelenme yine stok için mal üretmeye döndüyse, ortada çözmemiz gereken ve tartışmamız gereken bir sorun var demektir.

Belki bugün için dönemsel olarak sorun olmaktan çıksa da, reel sektörün aşırı stokla çalışmasını bu vesile masaya yatırmalıyız. Zira virüs vurguncuları ile ortaya çıkan bu resim, bize esasen çözülmemiş kronik bir sorunumuzu da gösteriyor.

Bence reel sektör ve onu temsil eden TOBB nezdindeki tüm odalar ve borsalar, sorunun atlatılmasının ardından bunu masaya yatırmalıdır. Soru şu: Çarklar en azından dönsün, fabrika durmasın diye mi stok üretimi yapıyoruz; enflasyonist bir ortam ve kur şoku beklediğimiz için mi? Sizce de bu sual yanıtı hak etmiyor mu?

cetinunsalan@yahoo.com