Merkez Bankası’nın açıklamasına göre uluslararası net rezervler de eksiye düştü. 19 Mayıs haftasında eksi 0,2 milyar dolar oldu. Swap hariç fotoğraf zaten eksi 50 ile 60 milyar dolara arasında gidip geliyor.

Brüt rezervler ise operasyonel anlamda hiçbir anlam ifade etmiyor. Nakit rezervlerin eksiye düşmesi, yani para olmaması ne demek biliyor musunuz? Diyelim ki ülkede döviz piyasasında ani bir hareketlenme oldu.

İyi ya da kötü niyetli bir yatırımcı piyasadan çıkmak için harekete geçti. Sizin burada oluşacak fırtınayı dindirebilmek ve yönetebilmek için bu paraya ihtiyacınız var. Yani elinizdeki nakit rezerv miktarı kadar hamle yapabilirsiniz. Durum, kurşun yok noktası.

Son olarak zaten 2 milyar dolar seviyesine kadar inmiş ve riski bize göstermişti. Fakat şimdi eksiye düşmüş olması çok daha başka anlamlar taşıyor. Swap dahil rezervlerle meseleyi okumaya çalışanlar, bu kısa vadeli ödeme özelliğine sahip olan borç paralarla aslında kendisini kandırıyordu.

Ayrıca hiçbirinin de faturasını net bilmiyorduk. Bu tartışma sürüp giderken, şimdi nakit yani net rezervlerin de bu seviyeye düşmüş olması, hem anormal harcama yaptığımızı hem de nitelikli kaynak bulamadığımızı bize gösteriyor.

Peki böyle olursa ne olur? Bir tarafta ihracatçı ihtiyacı olan dövizi bulamadığından yakınır, öte tarafta yüksek mevduat faizleri vererek insanları başka yöne taşımaya uğraşırsınız ve bunun için de faturayı yükseltirsiniz.

Bu haliyle eksiye düşmesine takılmıyorum. Önemli ama takılmıyorum. Keza 5 – 6 milyar dolar olmasıyla ekside olmasının arasında, ihtiyaçların gidermeden güven vermeye kadar geniş bir yelpazede çok da fark yok. Bu fotoğraf içerisinde brüt rezervlerinizin 100 milyar doların üzerinde olmasının da anlamı bulunmuyor.

Müdahaleye açık hale geldikten, daha doğrusu arka arkaya yapılan yanlış ekonomik hamleler sonrasında işi bu hale getirdikten sonra, önünüze iki yol çıkar. Ya bunu tersine çevirmek için rakamlarınızla, sorunlarınızla yüzleşir, belli bir program yapar ve yola çıkarsınız ya da dış güçler, faiz lobisi gibi söylemlerle insanları aldatırsınız.

Her zaman söylüyorum. Boş kaleye herkes gol atar. Golü atanın Messi ya da arka mahalledeki Cin Ali olmasının önemi yok. Çünkü kale boştur. Sizin burada tartışmanız ve yanıtını vermeniz gerekin soru başka.

Golü kimin attığıyla ilgilenmek yerine, kaleyi, defansı niye boşalttığınızın açıklamasını yapmak zorundasınız. Hatta bu da yetmiyor ikisini de saha dışına yolladığınız halde, ısrarla topu kendi sahanızda tutmanızın da mantıklı bir izahının yapılması gerekir.

Ama bu hem boyaların dökülmesine, hem de yanlışlar kabul edilmesine neden olur. Aslında ikisi de sağlıklı olandır. Çünkü ancak bu yüzleşmeyle çözüme doğru yol alabilirsiniz. Aksi takdirde gölgelere bağırır, kendi ayıbınızı örtmek için ‘bize gol atıyorlar’ diye yakınırsınız. Yıllardır faiz lobisi ya da dış güç söyleminin gerçek nedeni zaten bu tercih.

cetinunsalan@yahoo.com