Yangını talimatla söndüren bir yaklaşım, şimdi de talimatla ekonomiyi ve artan fiyatlarını düzelteceğini belirtiyor. Aslında yaşadıklarımızın temel nedeni de bu. Ekonominin yönetilen bir alan olduğunu unutursanız, iktisat gelip sizi yönetir.

Nereden çıktı bu mesele? Talimat veriliyor ve gıda ürünlerinin fiyatının belli noktalarda 30 – 40 üründe düşmesinin sağlanacağı söyleniyor. Eğer bu bir sübvansiyonsa diyecek bir şeyim yok. İnisiyatif kullanılır ve yapılır.

Öncelikle bunun bir indirim değil; zararına satış olduğunu bilmek gerekir. Yani bir fiyat başta bir noktadan finanse edilerek aşağıya çekiliyorsa, kamudaysanız görev zararı, özel sektördeyseniz de sermaye erimesi olarak adlandırılır.

Fakat bu hamlenin ardından ülke genelinde ulaşılması olanaksız hale gelen etiket fiyatlarının gerileyeceği hayal ediliyorsa, gerçekten sadece hayal ediliyordur. Nitekim Türkiye Ziraat Odaları Birliği Başkanı Şemsi Bayraktar yaptığı açıklamada kibarca bunun yanıtını verdi.

Süt ürünlerine atıfta bulundu. Bunun yapılan zamlara rağmen, maliyetleri karşılamadığını dikkat çekerek, önümüzdeki süreçte ya ürün bulunamayacağını ya da daha pahalı fiyatların gündeme geleceğini söyledi.

Yanıt veren tek o değildi: “...Sektör temsilcileri, sınırlı sayıda şubesi bulunan Tarım Kredi’de yapılacak indirimlerin genele yayılmayacağı görüşünde. TOBB Gıda Meclis Başkanı Necdet Buzbaş, indirimlerden çok az kişinin yararlanabileceğini belirterek, “30 kalem var ama her birinden ne kadar satıldığı önemli” dedi. İstanbul Perakendeci Kasaplar Esnaf Odası Başkanı Aydın Tüfekci ise “Tarım Kredi Kooperatifleri’nin satışları esnafımıza zarar verecek” ifadesini kullandı.”

İşin bir de bu boyutu var. Maliyetler esas alınmadan bu yapılacak indirimler, zaten giderlerini fiyata yansıtamadığı için sermaye erimesi gerçeğiyle karşı karşıya kalan reel sektöre ikinci bir darbe vurur ki, bu da günün sonunda piyasadan çekilmeleri getireceği ve tekelleşmeye yol açacağı için daha yüksek fiyatlarla muhatap olmanız sonucunu getirir.

Böyle bir uygulamayı nasıl yaparsınız? Gerçekten üretim esaslı ve üreticiyi kalkındıracak, verimliliğini arttıracak bir strateji belirlersiniz; bunun geçiş dönemlerinde de yaygın anlamda sonuç verecek ve piyasanın geneline yayılacak bir sübvansiyon uygularsınız.

Bu hamle de size, planın hayata geçmesi aşamasında zaman kazandırır. Sadece üç beş yerde, kamu finansmanıyla göstermelik ve talimatla ürün fiyatı aşağıya çekerseniz, orada elde edeceğiniz tek şey piyasa dengelerinin bozulmasıdır.

Yani gerçekten fiyatları aşağıya çekmek istiyorsak, artık fırsatçı aramaktan, çareyi etiketlere bakarak ele almaktan vazgeçip, sahaya, üretim noktasına dönmek gerekir. Üretmediğiniz hiç bir ürünün fiyatını düşüremezsiniz.

Kısacası ekonomiyi de talimatla yönetemezsiniz. Plan, program, finansman ve eylem içeren yaklaşımlar sergilemeden, üretmeden ülke kalkınmaz; fiyatlar da düşmez. Sağlaması mı? Daha önce yapılan alışveriş listesini ele alıp bugün yeniden yapsalar ne olduğu anlaşılacak.

cetinunsalan@yahoo.com