Sosyal konut projesi açıklandı. Detaylarına girmeyeceğim, zaten her yerde fazlasıyla haber aktarıldı. Bu ülkede sosyal konut yapılmasına ihtiyaç var mı; evet. Şu an için öncelik bu mu; tartışılır.

Finans sıkıntısı çeken ve aslında yatırımlarını daha katma değerli işlere yönlendirip, oradan elde edilecek zenginlikle konut projeleri yapması gereken bir yapının varlığı açık. Ama bunun Türkiye’de bugün anlatılamayacağını düşünüyorum. Zamanı gelince sonuçlarını herkes yaşayarak görecek.

Peki ne amaçlanıyor? Öncelikle son dönemin en fazla tepki çeken konusu olan ev fiyatlarının, bağlantılı olarak da kiraların geri çekilmesi. Bunun için 500 bin konut 250 bin konut amaçlı arsa yaratmaya gerek var mı? Hayır... Bu, doğru bir regülasyon ve ‘nereden buldun’ ya da ‘kaynağını açıkla’ tipi modellemelerle rahatlıkla çözülebilecek bir sorun.

Orta ve uzun vadede sosyal konuta ihtiyaç var mı? Evet... Öncelikle bu evlerin fiyatlarının da, taksitlerinin de söylendiği oranda kalmayacağını, hatta belki de ödenemez noktalara kadar ulaşıp, bir süre sonra inşaattan satışların yaşanacağını bugünden söylemek müneccimlik olmaz.

Zira bir ülkede 18 bin ya da 16 bin TL geliri olan insanlara sosyal konut satmayı hedefliyorsanız, ama ülkede yoksulluk sınırı 22 bin TL civarında geziniyorsa, filmin sonu bellidir.

Vatandaş hem kirasını hem ev taksitini ödeyebilir mi? Sadece kirasını ödeyebilse zaten bu kadar gürültü çıkmazdı. Kamu eliyle bunun finansmanı sağlanabilir mi? Hiç zannetmiyorum; zira model onun üzerine kurulu değil.

Döviz mevduatların bozulması amaçlanmış olabilir mi? Bu da zorlama bir ihtimal olur. Çünkü zaten ortalama 17 bin TL geliri olan insanların döviz mevduatlarındaki payı sıfıra yakındır.

Özel bankalar finanse eder mi? Bugün borsada yaşanan devre kesme ve eş zamanlı yabancıların bankacılık sisteminden çıkmasını dikkate alırsanız, böyle bir ihtimalin de düşük olduğu inancındayım.

Peki TOKİ’nin açıkladığı 1 yıl sonra ödemenin başlayacağı faktörünü nasıl değerlendirmek gerekir? Muhtemelen seçim sonrasına kadar kazma bile vurulmayacak. Vurulmak istenirse de, ara ödemeler istenmesi yüksek ihtimal.

Seçim sonrasına sarkıtılan bir inşaat hamlesinde inşaatların da ortalama 1 yıl süreceğini hesap ederseniz, o zamanki maliyetlerle evin taksitleri kaç TL’ye ulaşır büyük bir bilmece.

Peki 1 yıl sonra ödemeler başlarsa, 20 yıl boyunca bunun parasını vatandaş mı ödeyecek? Evet. Ödeyebilecek mi? Meçhul.

Ama başvuru parası var ve 500 TL. 800 bin konut, iş yeri ve arsa için ne eder? 400 milyon TL. Peki bu rakam ne anlam ifade ediyor?

2022 bütçesinde beş partiye düşen bu yılki seçim desteği 580 milyon TL. İktidar partisine düşen takribi seçim yardım miktarı ne? Yaklaşık 250 milyon TL. Alın size yeni bir fon. Güle güle kullanın. Üstelik vatandaşın cebinden geri ödemesiz. Hayırlı işler.

cetinunsalan@yahoo.com