Pandemi sürecinde virüs ortamının yaygınlaşması ve biraz da vatandaşın duyarsızlığı nedeniyle artan vakalar yeni önlemleri getirdi. İşin sağlık boyutuyla ilgili öncelikle her şeye rağmen uzmanlara güvenmek zorundayız. Yani bu konuyla ilgili yorum yapmak uzman olmayanların haddine düşen bir konu değil.

Belki burada kimin uzman olduğu ile ilgili kafa karışıklıklarını gidermekte fayda var. Çünkü doktorlar da konuşuyor, astrologlar da... Hatta bazı TV ekranlarına bakarsanız her konuda uzman olanların bu ihtisas konusuyla ilgili bile bilgi verir noktaya gelmesi bence dramatik bir yan.

Bir kişinin, ihtisası olmayan bir konuda fikir sahibi olması başka bir şey, uzmanmışçasına analizler yapması, durduğu yerden iktidar yandaşlığı ya da karşıtlığı yapması başka bir faz. Bu saçma görüntü de doğru bilinen yanlışlar ile yanlış bilinen doğruları kardeş yaparken, kaos ortamını da besliyor.

Daha kötüsü umursamazlar ile, bu işi aklını yitirecek kadar kaybederek yaşamını cehenneme çevirenler yaratıp, sağlıklı düşünce biçimini ve önlem alarak yaşamayı olanaksız hale sokuyor. Bu benim en azından ülkemin fotoğrafı içerisinde gördüğüm.

Dediğim gibi işin sağlık boyutunu Mart başından beri ele aldığım yazılarımda belirttiğim gibi sağlıkçılara bırakıp, olayın ekonomik yanıyla ilgili resme bakalım. Hayır, sandığınız gibi Mart ayından bu yana insanların, firmaların yalnız bırakılmasından ya da kasada para olmadığı için, gelişmiş ülkelerde vatandaşlara verilen ama bize uğramayan olanaklardan söz etmeyeceğim.

Tamamen son önlem paketi içerisindeki yaklaşıma mercek tutacağım. Kabine toplantısı sonrasında, Bilim Kurulu’nun tavsiyesini doğrultusunda bazı önlemler ve kısıtlamalar açıklandı. Açıklanış biçimini bir kenara koyalım zira o zaten sosyal medyanın mizah konusu oldu.

Açıklanan önlemlere ya da kısıtlamalara da söz etmek doğru değil. Bu işin uzmanlarını bağlar. Ama her konuda kısıtlama getirip, sonra noktayı koyarak arkanızı dönüp mevzuyu kapatamazsınız.

Bazı mekanların kullanılmasına kısıtlama getirebilir misiniz? Eğer virüsle mücadelede gerekiyorsa, elbette getirirsiniz. Fakat söz orada bitmez. Bu önlemleri ve kısıtlamaları açıkladıktan sonra, noktalı virgül koyar, bu işyerlerinin durumu ile ilgili de açıklamalarda bulunursunuz.

Mesela vergilerinin, primlerinin silineceğini, kira ödemelerinde yardımlara gidileceğini, kamunun birikmiş alacaklarının doldurulacağını açıklayabilirsiniz. Bunlar hemen ilk aklıma gelen önlemler.

Burada çalışanları eve yollarken açlık sınırının altındaki asgari ücretin yarısı bir parayla yaşamalarını istemek ya da ücretsiz izne çıkarılmaları konusunda destek vermek, akılla da vicdanla da bağdaşmaz. Zaten insanların açlık ile karşı karşıya kaldığı noktada da ortaya konulan mücadele başarılı olamaz.

Önlemleri, kısıtlamaları açıkladım ‘ne haliniz varsa görün, buna da uyun’ diyemezsiniz. Esnafından vatandaşa derdini anlatmaya çalışana kredi teklif edemezsiniz. Mart ayından beri esnafa da vatandaşa da borçtan başka bir şey vaat etmiyorsunuz.

Sonuç mu? Tüketicinin borcu 810 milyar TL’ye, finans dışı firmaların Ağustos itibariyle pozisyon açığı 165 milyar dolar 246 milyon dolara, 9 Ekim tarihli verilere göre ticari ve diğer kredilerde takibe düşen alacak da 132 milyar 207 milyon TL’ye ulaştı. Ekonomi dönmüyor.

Ne mi yapılabilirdi? Mesela İngiltere yeni süreçte önlemlerini açıkladı. Bir tane, sadece bir tane başlığı paylaşayım. 2021 Mart ayına kadar tam zamanlı çalışamayanların ücretlerinin yüzde 80’ini devlet karşılayacak. Başka sözü olan?

cetinunsalan@yahoo.com