Ekonomide şimdi iyi kötü oyunu başladı. Ekonominin iyi olduğunu söylemek zaten sıkıntı yaratmıyor, ama kötü olduğunu söylemeyeceksiniz. Bence de söylemeyin zaten... Peki bu gölge oyunu bize neyi hatırlatıyor?

İyimser, kötümser... Defalarca anlattım; üşenmeyeyim yine anlatayım. Ekonomide iyimserlik ya da kötümserlik olmadığı gibi iyi ya da kötü gibi kavramların da kimseye faydası yoktur. Siz ekonomi politikaları uygularsınız, bunun çıktısı toplum için iyi ya da kötü sonuçlar verir.

Bu kavram bir yere kadar anlaşılabilir. Fakat iyimserlik, kötümserlik diye bir şey zaten yoktur. Siz doğru işler yapar, ondan sonra toplum psikolojisini doğru yöneterek, kısa bir süreliğine, yani yaptığınız işler sonuç verene kadar zaman kazanır ve kamusal desteği arkanıza alırsınız.

Hiçbir şey yapmadan ya da doğruları yapmadan, gaz vererek ekonomi düzeltmek mümkün olsaydı, dünyadaki tüm ülkelerin boş bir uğraş içinde olduğunu söylemek de mümkün olurdu. Yani herkes çıkar televizyonlara gazı verir; ekonomiler de refah yaratırdı. Böyle bir iktisat anlayışı ancak çaresizlik ya da basiretsizlik göstergesidir.

Para bulduğunuz sürece sorunların üzerini örtersiniz. Para bulamadığınızda da salt tüketen bir toplum yarattıysanız boya dökülür. Aslında bugün olanlar da bundan farklı değil. Daralan bir ticaret hacmiyle kapanan dış ticareti, hiçbir dönüşüm yapmadan çıkan rakamlar üzerinden övünç meselesi yapmak gibi...

Başa dönüp tekrar iyi ya da kötü kavramını hatırlayalım. Bir önceki neydi? İyimser, kötümser... Şimdi ne? İyi – kötü... Ekonomi yönetimi tüm bu kavramların üzerinde duruyor da bir tek gerçeğin üzerinde durmak istemiyor.

Bırakalım hepsini bir kenara gerçeği arayalım. Peki gerçeği nasıl buluruz? Tutarlı, doğruluğuna toplum tarafından kanaat edilmiş, resmi istatistikler ve hesaplamalar. Bu elimizde var mı? Hadi onlarca yaşanandan sadece yorum yapmadan bir örnek verelim.

Tarih: 2 Eylül 2019... TÜİK 2018 yılına ait kişi başına düşen geliri açıkladı. Cari hesaplarla ülkemizde kişi başına düşen gelirin 45 bin 750 TL, dolar bazında da 9 bin 693 dolar olduğunu açıkladı ve bu da basına yansıdı.

2018 yılının Haziran – Aralık arasında yaşanan kur çılgınlığı hepimizin hatırında. O yüzden kuru yılın sonundan alalım. Yani 2018 kişi başına milli geliri konuşuyorsak doğrusunun da bu olduğunu düşünüyorum. Merkez Bankası’nın kayıtlarına göre 31 Aralık 2018 tarihinde dolar / TL kuru 5,29...

Peki dört işlem matematik yaparsak; yani 45 bin 750 TL’lik değeri dolara çevirirsek ne olur? 8 bin 648 dolar. Ortadaki açıklamaya bakarsanız bin dolarlık bir farkın nerede olduğunu bulmanız gerekir.

Gelelim bugüne... Ekonominin büyümek yerine daraldığını düşünürsek, 45 bin 750 TL’de bir fark olmadığını tahmin edebiliriz. En azından yukarı çıkmamıştır. Biz adil davranmak için aşağıya da indirmeyelim.

Bugünkü 5,77 dolar / TL kurundan kişi başı milli gelir ne çıkar? 7 bin 928 dolar.

Peki şimdi kime inanacağız biz? İyi haberlere mi, söylemlere mi, TÜİK’e mi, matematiğe mi? Yaşadıklarımız zaten malum. Yakında çıkıp şunu da söyleyecekler sanırım: Siz aslında geçim sıkıntısı da çekmiyorsunuz.

cetinunsalan@yahoo.com