Yakup Özkan’dan, Doktor Yusuf’un şifa bilgileri...

Tarih öğretmeni Yakup Özkan’ın babası Yusuf Özkan,

Doktor Yusuf olarak ünlenmiş bir şifacıydı.

Kendisinden, babasının kullandığı tedavi ve ilaçlarla ilgili olarak;
aklında kaldığı kadarıyla, bana anlatmasını rica ettim. (2.12.2022).

Turunçla ilgili anlatacaklarını merakla bekliyordum.

Çünkü; iki bin yıllık Rize tarihinde ve toksikolojide, turunç çok özel bir yere sahiptir.

Hekimlerin gelini Hatice’den dinlediklerim,

benim bu kanaatimi doğrulamaya yetmişti.

Yakup Özkan da,

babasının hastalarına bahçelerindeki turunçtan

torba torba verip gönderdiğini hatırlıyordu.

Hatta; suyunu içirerek iyileştirdiği hastaları vardı.  

Doğru iz üzerinde olduğumu, kuvvetle hissediyorum.

İslampaşa’nın antik en işlek sokağında,

antik Armutlu yoluna çıkan bir kavşakta,

bir üç yol ağzında, üç bahçe düşünüyorum.

Birinde Doktor Yusuf ailesi,

ikinci bahçede Hatice Gezmiş ve

(ailenin bir bölümü Kavran soyadı almış) 

üçüncü bahçede büyük şifa yurdu; Mercan dedelerin 12 odalı Koratacı Medresesi…

Mercanların yamaçtaki komşuları Tiryakiler ile yakın akrabadırlar ve

Tiryak panzehir demek!..

Bu kavşağın bir sokak sonrasında, Fincilerin şehir hamamı…

Hamamsız şifa merkezi olmazdı, zaten.

Fincilerin bir kolu, İstanbul Aksaray’a gitmişler, 

Harbiye okumuş oğulları Mehmet Arif, daha teğmenken;
Padişah Sultan Reşat’ın sırtında iyileşmek bilmeyen bir yarayı iyileştirmiş ve

sarayın damadı oluvermiş.

Şifa bilmek bu kadar değerliydi.

İşte, İslampaşa mahallesinde şifa kaynaklarını anlatırken;
böyle ilginç bir tarih geliverdi aklıma.

Hani demiştim ya, biraz tarih tozu yutmak, acınızı hafifletir diye; galiba öyle.

Yakup Özkan babasını anlatmaya devam ediyor…

Doktor Yusuf; köylere hastaya gidermiş, fakat; kendi evine yatılı hasta da alırmış.

Örneğin; bir kambur kadını oğulları taşıyıp getirmişler,

üç ay bu hastanın sırtına alkollü pansumanla tedavi yapmış.

O hastanın, dimdik ayağa kalktığını hatırlıyor Yakup Özkan. 

Kendisi de, çocuk haliyle;
o hasta kadının sırtına pamukla alkol sürerek, tedaviye yardım ettiğini anımsıyor.

Babasının yaptığı ilaçlardan aklında kalanları anlattı bana.

Babasının tıp geçmişini de anlattı. 

Yusuf Özkan’ın lakabı, Doktor Yusuf idi.

Askerliğini, askeri deniz hastanesinde yapmış; modern tıpla orada tanışmıştı.

Rize’ye geldiğinde, devlet hastanesinde memur olarak çalıştı;

iğne yapmayı, hastalık takip dosyası tutmayı bilirdi.

Hastaneden ayrılıp, evinde serbest şifacılık yapmaya başladığında;
kendi hastalarına da kayıt defteri tutardı,

hangi şifayı tatbik ettiğini, ne kadar sürede iyileştiğine kadar, yazardı.

Şehrin resmi doktorlarına götürülen hastalara

“Bir de Yusuf Amca görsün” denirdi, öyle güvenilir olmuştu.  

Emekli tarih öğretmeni Yakup Özkan’ın babasından aktardığı şifa bilgilerine gelince: 

Zehirli ishale muşmula yaprağı çayı:

Bebeklerde eskiden görülen ölümcül zehirli ishalin çaresi buydu.

Taze veya kurutulmuş muşmula yaprağının çayı,

3-5 gün, sabah akşam çay kaşığı ile bebeğin ağzına dökülür.

Sırt ve bel ağrısına aspirinli alkol:

5-6 aspirin dövülerek bir litre 80’lik beyaz alkol içinde eritilir.

Yüzükoyun duran hastanın kambur sırtına,

2-3 ay devamlı, pamukla günde 2 kere, sürülür.

Bir kâse içinde hazırlanan aspirinli alkol tükenene kadar,

hasta ayakta dimdik durana kadar, tedaviye devam edilir.

Göz iltihabına çay suyu:

Ilık çay suyuna batırılmış pamukla, pansuman edilir.

Ayak yaralarına temiz deniz suyu:

Açık denize çıkan balıkçılardan rica edilerek temin edilen, temiz deniz suyu ile

15 gün süreyle, sabah akşam ayaklar yıkanır.

Mayasıla turunç suyu:

Ayaklardaki akıntılı kaşıntıya iyi gelir.

Turunç suyuna şeker katılır, 10-15 gün süreyle, günde bir bardak içilir.

Turunç suyu hakkında ek:

Yakup Özkan, 2022 yaz mevsiminde yaptığı bir seyahatte;
Aydın Yenihisar’da bir lokantada açık pide yerken,

orada pideye turunç suyu sıkıldığını görmüş.

Hatırlatayım;
eskiden Rize’de balığa, özellikle de ekşili kefale turunç sıkılırdı.

Keza, Adana’da kısıra ve salataya turunç suyu sıkılır.

Turunç suyu;
2-3 saat kaynatılarak elde edilen turunç ekşisidir.

Adana’da, limondan daha makbuldür.

Yüzdeki kanser türü yaralara sarı çiçek sapının suyu:

Bahçede baharda sarı çiçek açan bir otun sap kısmında bulunan sarı sıvı,

yaraya sürülür.

Bir yıl sonra yara tekrar edebiliyor, yeniden aynı bitkinin sıvısından sürülür. (*)

(*)Dipnot:

Maalesef bu sarı bitkiyi ben Rize’de bilemedim.

Kendi bahçelerinde çocukluğunda varmış ve

babası bu sarı sıvıyı, hastalarına kullanırmış.

Ancak; tarife uygun bir bitki Malatya’da yetişiyor,

biraz uzunca saplı yonca yapraklı ocak şeklinde öbek halinde, gübreli toprakta yetişiyor.

Hatice Gezmiş hanımın bahçesinde var.

Ona Malatya’dan gönderilmiş.

Bana gösterdi, ama; adını anımsayamadı.

Sapının içi keskin sarı renkte bir lif; bu sarı lif, kanser yarasına sürülüyor.

Devam edecek…

Mahiye Morgül